Weberowska redefinicja pojęcia reprezentacji

Szczegóły

Kategoria: Wykłady

Poprawiono: wtorek, 22 luty 2022 13:36

Opublikowano: wtorek, 22 luty 2022 13:36

Administrator

Odsłony: 10285

Wykład

Socjologia Weberowska to próba redefinicji pewnych, często używanych przez prawo pojęć. Takim pojęciem jest pojęcie reprezentacji. Weber powiada, że w danym stosunku społecznym mogą występować takie działania, które są przypisane każdemu z uczestników tego stosunku. Jeśli działanie wykonane przez kogokolwiek z uczestników stosunku społecznego jest przypisane wszystkim pozostałym uczestnikom tego stosunku mamy do czynienie ze zjawiskiem solidarności. Przeciwieństwem stosunku społecznego opartego na solidarności jest stosunek reprezentacji. Znamionami stosunku reprezentacji jest przypisanie działań wykonywanych przez określonego uczestnika lub określony zespół uczestników wszystkim pozostałym uczestnikom tego stosunku. Ten albo ci, którzy wykonują określone działanie przypisywane wszystkim innym uczestnikom stosunku nazywa się przedstawicielem albo reprezentantem. Ci zaś, którym przypisujemy działania reprezentanta, to reprezentowani. Definicje powyższe pozwalają Weberowi wykorzystać wcześniej przyjęte kategorie. Wśród nich zaś kategorię apriopriacji. Szansa, iż pewien typ działań wykonanych przez reprezentanta będzie przypisany wszystkim pozostałym uczestnikom stosunku określa Weber jako władzę reprezentowania. Ta władza zaś może być przedmiotem apriopriacji lub też może być przypisana każdemu z uczestników stosunku społecznego bez względu na stałe cechy im przysługujące, np. ze względu na wiek/jeśli pewne działania mogą być wykonywane przez ludzi po osiągnięciu pewnego wieku, jeśli dokonuje się to w sposób trwały, mówimy o przejściu władzy reprezentowania w oparciu o stałe cechy, które przysługują danym uczestnikom określonego stosunku. Wreszcie władza reprezentowania może być przypisywana na stałe lub czasowo przez samych uczestników stosunku lub przez osoby stojące na zewnątrz danego stosunku. Co oznacza pojęcie przypisania? Weber wyjaśnia, że mówiąc o przypisaniu pewnych działań wykonywanych przez kogokolwiek z uczestników danego stosunku wszystkim uczestnikom danego stosunku ma na myśli korzystanie z pozytywnych szans, które łączą się z wykonaniem tego działania przez wszystkich uczestników, ale także ponoszenie wspólnej odpowiedzialności, obowiązków, wspólnych ciężarów. Za tą dziwną terminologią kryje się zjawisko proste jakim jest odpowiedzialność zbiorowa. Stosunek oparty na solidarności to nic innego jak stosunek, którego uczestnicy ponoszą odpowiedzialność zbiorową. za działalność kogokolwiek z członków tego stosunku. Ujmując problem odpowiedzialności zbiorowej w kategoriach historycznych możemy wg Webera wyróżnić : odpowiedzialność ponoszoną w obliczu istot nadprzyrodzonych oraz odpowiedzialność ponoszoną wobec ludzi. Takie religie jak judaizm, wczesne chrześcijaństwo opierały się zdaniem Webera na zasadzie odpowiedzialności wszystkich uczestników grupy religijnej. W Izraelu istniała zasada beryt (porozumienia) - przymierza zwartego między ludem Izraela a Jahwe. Zgodnie z tą zasadą wszyscy członkowie ludu Izraela ponoszą odpowiedzialność przed Jahwe za postępowanie pozostałych współwyznawców. Z odpowiedzialnością zbiorową wobec ludzi mamy do czynienie bardzo często. Za pewne czyny dziecka ponoszą odpowiedzialność rodzice, prawo zemsty rodowej i solidarności rodowej wyraża stosunek ,w którym określony czyn indywiduum jest przypisywany wszystkim pozostałym członkom danego plemienia. Z tym typem stosunków społecznych spotykamy się często w wypadku wojen, gdzie - zdaniem Webera - odpowiedzialność ponosi się w większym lub mniejszym stopniu na zasadzie solidarności /bombardowanie ludności cywilnej. W wypadku stosunku opartego na reprezentacji występuje zjawisko wspólnej odpowiedzialności , ale kryterium czynu, który przypisuje się wszystkim podlega pewnej reglamentacji Nie tylko czyny uczestnika dowolnego danego stosunku, ale czyny uczestnika, który zagarnął władzę reprezentacji .Kiedy więc rząd danego kraju wypowiada innemu krajowi wojnę wówczas państwo, któremu wypowiedziano wojnę uważa działania przeciw wszystkim obywatelom państwa.

W Weberowskich analizach (w socjologii gospodarki) społeczeństw niekapitalistycznych pojęcie stosunku opartego na solidarności odgrywa bardzo dużą rolę .Zdaniem Webera istnieje pewien typ gospodarki, który oparty jest na tym, że państwo ustala bardzo ogólne zobowiązania, natomiast sami członkowie danego stosunku są współodpowiedzialni, muszą wywiązać się z określonych powinności, np. zapłacić w Chinach czy Indiach rentę państwu w naturze .Państwa nakłada to zobowiązanie nie na poszczególne indywiduum ale w wypadku niewywiązania się danej wspólnoty z tych zobowiązań odpowiedzialność ponoszą wszyscy członkowie tej wspólnoty.

O wiele ważniejszą rolę w socjologii Weberowskiej odgrywa pojęcie związku zorganizowanego (Verband). Analiza pojęcia związków zorganizowanych rzuca nam pewne interesujące światło jak socjologia rozumiejąca powinna traktować tzw. twory społeczne, to kościół, towarzystwa wszelkiego rodzaju, przedsiębiorstwa. W dotychczasowej analizie Weber twierdził, iż twory społeczne muszą być sprowadzone do działań różnych indywiduów. Oznacza to, że nie można posługiwać się tymi pojęciami tak, jak posługuje się prawodawstwo, nie można wyobrażać sobie działań , państwa, kościoła , towarzystwa miłośników psów na podobieństwo działań indywiduum, wyobrażać, że to są istoty, którym przysługują pewne prawa, które mogą żądać określonych obowiązków w stosunku do innych. Bez pojęcia związku zorganizowanego pojęcie socjologicznej interpretacji takich działań państwa, instytucji nie jest jasnym pojęciem. Sens socjologiczny takich zwrotów, jak działanie państwa zostaje wyjaśniony dzięki wprowadzeniu pojęcia związku zorganizowanego. Co to jest związek zorganizowany? Przez związek zorganizowany rozumie Weber w sposób uregulowany ograniczony lub zamknięty na zewnątrz stosunek społeczny, w którym przestrzeganie właściwego mu porządku zostaje zagwarantowane przez umyślnie do tego celu powołane zachowanie się określonych ludzi, (kierownika lub sztabu zarządzania, którym normalnie przysługuje także władza reprezentowania). Jakie są zasadnicze składniki Weberowskiej definicji związku zorganizowanego. Jest to pewien rodzaj stosunku społecznego. A więc taki stosunek; I) który jest ograniczony na zewnątrz lub zamknięty, ale w sposób uregulowany (nie jest to jakieś przypadkowe zamknięcie na zewnątrz), 2/ istnienie kierownika-przywódcy lub sztabu określonych ludzi którzy działają w danym stosunku w określony sposób nie dlatego że zespół maksym inspiruje te działania, ale specjalnie powołani, aby zmuszać innych do postępowania zgodnie z maksymami. Obecność przymusu, który staje się funkcją wyodrębnionej grupy ludzi. Jeśli nie występuje w danym stosunku społecznym przywódca przymuszający do postępowania zgodnie z maksymami, to mamy do czynienia z prostym stosunkiem społecznym, nie mamy do czynienia ze związkiem zorganizowanym .W związkach zorganizowanych występuje władza rządzenia .Te działania, które wykonuje przywódca lub sztab ludzi, to wyraz władzy rządzenia. Władza rządzenia może być przyznawana w sposób demokratyczny lub na jakiś okres czasu lub drogą naturalnego porządku (ze względu na wiek, wysługę lat) lub może stać się przedmiotem apriopriacji mniej lub bardziej rozwiniętej aż po dziedziczną apriopriację ze strony pewnych uczestników stosunku zwanego związkiem zorganizowanym .I teraz Weber wprowadza pojęcie działania związków zorganizowanych. Pojęcie to wyjaśnia nam co socjologia może rozumieć, gdy posługuje się zwrotami: państwo wykonało to a to, USA zawarły taką a nie inną umowę , kościół postanowił to lub owo.

Po pierwsze możemy mówić o działaniu związku zorganizowanego wtedy, gdy mamy na myśli działanie sztabu zarządzającego skierowanego na przestrzeganie danego porządku z wykorzystaniem właściwych mu 2 rodzajów władzy: kierowania innymi ludźmi i władzy reprezentowania tych ludzi .Gdybyśmy na takiej charakterystyce działań związków zorganizowanych poprzestali wówczas trzeba by przyjąć, że gdy mówimy o działaniu państwa , to mamy na myśli działania , które konstytuuje państwo. Ale ten aparat - dodaje Weber - wykorzystuje właściwą sobie władzę reprezentacji i kierowania ludźmi. Po drugie, chodzi tu o działania wszystkich uczestników danego związku zorganizowanego o tyle o ile są one działaniami kierowanymi przez rozkazy wydawane przez sztab dysponujący władzą rządzenia i administrowania.

Działania państwa będą to działania wszystkich ludzi, którzy wchodzą do tego związku zorganizowanego jakim jest państwo, nie są to działania tylko sztabu, ale działania te muszą być kierowane i wyznaczone przez rozkazy wydane przez sztab. Nie będą to więc działania spontaniczne, dowolne. Pojęcie związku zorganizowanego Weber odnosi do wcześniej wprowadzonych pojęć: zrzeszania się i uwspólnotowienia. Powiada on, że stosunki jednego i drugiego typu społecznego mogą być podstawą związków zorganizowanych. Nie należy więc łączyć pojęcia związku zorganizowanego z dominacją stosunków opartych na współzależności lub stosunków opartych tylko na realizacji wspólnych interesów. Ze związkiem zorganizowanym mamy do czynienia, gdy istnieje przynajmniej przywódca a więc rodzina, o ile w rodzinie tej występuje przywódca, towarzystwo, którym kieruje zarząd, spółka handlowa, księstwo na czele, którego stoi książę, republika z prezydentem . Związek zorganizowany - powiada - istnieje o tyle o ile przebiegają określone działania. Indywidua mogą zmieniać się, ale pewne typowe działania mogą przebiegać .Czy istnieje dany stosunek czy nie to nie jest uwarunkowane przez istnienie tych samych osobników lecz istnienie tych samych działań. Jeśli o tym pamiętamy nie zdziwi nas twierdzenie Weberowskie, iż dany stosunek może trwać, dane państwo, organizacja kościelna mimo iż 10 razy wymienili się ludzie, którzy dany stosunek konstytuowali.

Co znaczy dla socjologa pojęcie działania państwa? (lub) Jaka sfera rzeczywistości społecznej jest uważana przez Webera za sferę działania określonego związku zorganizowanego albo za sferę działania państwa ? Wprowadzimy jeszcze za Weberem rozróżnienie 2 rodzajów działań: działanie związku zorganizowanego i działania regulowane przez związek zorganizowany. Walor teoretyczny tego rozróżnienia sprowadza się do możliwości odróżnienia sfery, której są przejawem działania, efektywności państwa od tych sfer, które są objęte działalnością państwa, ale nie mogą być uznane za działania własne państwa. Przypomnimy jeszcze raz jakie działania wchodzą w skład działań związków zorganizowanych: są to wszystkie działania sztabu zarządzania oraz wszystkie planowo organizowane i kierowane przez sztab działania uczestników danego związku zorganizowanego, Weber te działania nazywa działaniami odnoszącymi się do działań związków zorganizowanych. Natomiast to te działania, działania regulowane przez działania związków zorganizowanych są działania odnoszące się do działań. które są objęte porządkiem występującym w danym związku zorganizowanym czyli ,które przewidują interwencję bądź sztabu bądź działań przez niego organizowanych, ale na ogół przebiegają bez tej interwencji. Takie działania występują w sferze, którą jest objęta przepisami prawa cywilnego, w sferze gospodarczej. Gospodarka nie istnieje dla Webera dzięki temu, że istnieje państwo chociaż działania państwa regulują funkcjonowanie, regulują zakłócenia. Jeśli pomieszalibyśmy działania związków zorganizowanych z działaniami regulowanymi przez związki zorganizowane wówczas uleglibyśmy prawniczemu złudzeniu, iż wszystkie sfery życia społecznego są przejawem efektywności państwa, że nie mogą istnieć bez istnienia państwa lub innych związków zorganizowanych. Związki zorganizowane można podzielić na 4 rodzaje