Socjologia a historia w ujęciu Webera i Rickerta
- Szczegóły
- Kategoria: Stanisław Kozyr-Kowalski
- Poprawiono: wtorek, 22 luty 2022 14:48
- Opublikowano: wtorek, 22 luty 2022 14:48
- Administrator
- Odsłony: 18039
W epoce Webera problem osobliwości poznania historycznego był jednym z najczęściej dyskutowanych. Jednym z powodów było zainteresowanie całej humanistyki niemieckiej odrębnością poznania humanistycznego w stosunku do poznania przyrodniczego. Ponieważ tylko ludzie mają i tworzą świadomie swoją historię, stąd też wszelka refleksja na temat odrębności poznania humanistycznego w stosunku do poznania przyrodniczego musiała się także interesować naturą poznania historycznego. Weberowskie ujęcie stosunków wzajemnych miedzy socjologią a historią została uwarunkowane przez poglądy H. Rickerta. We wczesnych swoich studiach metodologicznych Weber stwierdza wprost, że stara się on zastosować do problemów logiki poznania ekonomicznego i socjologicznego koncepcje, które sformułował Rickert w swoim sławnym dziele Grenzen der naturwissenchaftlichen Begriffsbildung (Granice pojęć przyrodoznawczych). Rickert sądził, że wśród ogółu nauk można wyróżnić dwie zasadnicze grupy: nauki przyrodnicze i nauki o kulturze, Zasadą wyróżnienia tych dwóch głównych gałęzi nauk nie jest jednak, jak można by mniemać, osobliwy dla nich przedmiot poznawczy. Tylko częściowo, zdaniem Rickerta, jest słuszne mniemanie ,że przedmiot nauk przyrodniczych stanowi przyroda, to wszystko co istnieje niezależnie od człowieka. W rzeczywistości nauki przyrodnicze interesują sie światem stosunków ludzkich. Jeśli granica miedzy naukami przyrodniczymi a naukami o kulturze nie jest wyznaczona przez przedmiot to możne ja określić jedynie poznając bliżej swoiste dla tych nauk metody badawcze. Cechą, nauk przyrodniczych jest dla Rickerta to, że stosują one metodę generalizującą, nauki zaś o kulturze, a wśród nich nauki historyczne odwołują się do metody indywidualizującej. Rzeczywistość, zdaniem Rickerta, może być ujmowana albo za pomocą jednej lub drugiej metody. Jeśli ujmujemy ją za pośrednictwem metody generalizującej otrzymujemy rzeczywistość przyrodniczą, której cechą jest powtarzalność, regularność , typowość. Jeśli ujmiemy rzeczywistość z punktu widzenia tego co indywidualnie, niepowtarzalne mamy ujecie właściwe naukom o kulturze, naukom historycznym. W tradycyjnym podziale nauk, a więc tym podziale, który wyróżnia nauki przyrodnicze nie ze względu na metodę, ale ze względu na przedmiot będący domeną zainteresowania spotykamy także podejście indywidualizujące. Biologia, teoria ewolucji, olbrzymie dziedziny astronomii, to dyscypliny przyrodnicze, które stosują historyczny punkt podejścia do empirycznej rzeczywistości, które odwołują się do metody indywidualizującej. Psychologia eksperymentalna a także, jak powie Rickert po zapoznaniu się z modelem socjologii Maxa Webera, to nauki o człowieku, które posługują się metodą generalizującą. A więc z punktu widzenia Rickertowskiej typologii nauk zarówno wśród nauk przyrodniczych występują nauki historyczne jak i wśród nauk o człowieku występują nauki przyrodnicze. Rzeczywistość - zdaniem Rickerta - jest niesłychanie bogata, wieloaspektowa, niemożliwa do ogarnięcia przez umysł, nie tylko przez umysł o poznającego indywiduum, ale przez rozum całej ludzkości.