Paradygmatyczny program zajęć z przedmiotu socjologia ogólna

Paradygmatyczny program zajęć z przedmiotu socjologia ogólna - 2000

Szczegóły: Kategoria: Wykłady; Poprawiono: wtorek, 22 luty 2022 11:56; Opublikowano: poniedziałek, 21 luty 2022 20:11; Administrator; Odsłony: 698

Paradygmatyczny program zajęć

1. Nazwa przedmiotu: socjologia ogólna

2. Forma zajęć: wykład, konwersatorium

3. Prowadzący zajęcia: prof. dr hab. Stanisław Kozyr-Kowalski, dr Florian Zieliński, mgr Kamil Kaczmarek.

4. Cel i założenia: Socjologia ogólna lub teoretyczna (M. Weber) jest pojmowana klasycznie oraz w sposób dominujący w praktyce badawczej współczesnej socjologii zachodniej. Umiejętność samodzielnego stosowania i przekształcania kategorii socjologii ogólnej należy do podstawowych i uniwersalnych kwalifikacji nie tylko socjologa, lecz każdego przedstawiciela nauk społecznych i każdego człowieka wykształconego. Socjologia teoretyczna, jak zauważał Simmel, pełni w myśleniu o świecie społecznym i w działaniach praktycznych funkcję odpowiadającą mikroskopowi i matematyce w naukach przyrodniczych. Potęguje zdolności poznawcze władz zmysłowych człowieka. Stanowi kwalifikację uniwersalną, mającą zastosowanie we wszelkich dziedzinach ludzkiego myślenia i działania oraz fundamentalny składnik ergodynamis, czyli siły roboczej, „kapitału ludzkiego”, „kulturowego”. Socjologia ogólna jest radykalnym przeciwieństwem zarówno wąskiego, doraźnego empirycyzmu i wąskich specjalizacji zawodowych, jak i ideologicznego rezonowania, pustosłowia teoretycznego i pięknego, bezmyślnego paplania (Hegel, O. Bocheński).

Problematyka socjologii ogólnej zakłada konfrontację wypracowanego w Zakładzie Socjologii Teoretycznej (dawniej Socjologii Ogólnej) UAM neoklasycznego paradygmatu socjologii ze współczesnymi teoriami i współczesnym światem. Paradygmat ten powstał w procesie przetworzenia za pomocą reguł hermeneutyki naukowej, czyli nowej pracy i nowego zawłaszczania dokonań badawczych i pomysłów teoretyczno-metodologicznych klasyków dawnej i współczesnej socjologii i filozofii. Takich m. in. jak M. Weber, Hegel, Fichte, A. Smith, Rickert, Marks, Durkheim, Simmel, Scheler, Durkheim, Tocqueville, L. von Stein, V. Pareto, A. Marshall, T. Parsons, Merton, Smelser, Wright Mills, Znaniecki, Krzywicki, Ossowski, Szczurkiewicz.

Dzięki odnawianiu fundamentów i wzbogacaniu dorobku teoretyczno-metodologicznego klasyków socjologii światowej i polskiej oraz krytyce epigońskich i ideologicznych tendencji w socjologii współczesnej socjologia ogólna może uczyć sposobów przezwyciężania postawy ubogiego krewnego wobec socjologii Zachodu oraz sposobów wnoszenia względnie samodzielnego, polskiego wkładu do rozwoju socjologii europejskiej i światowej. Głównym punktem odniesienia wykładów będzie sposób uprawiania socjologii teoretycznej na dobrych, nie zaś na średnich i podrzędnych, uniwersytetach amerykańskich i zachodnio-europejskich. Symboliczny, lecz nie jedyny, tego wyraz stanowi stała konfrontacja neoklasycznego paradygmatu socjologii z monumentalnym podręcznikiem socjologii ogólnej Anthony Giddensa, profesora Uniwersytetu w Cambridge.

Program jest próbą stworzenia alternatywy dla takich sposobów nauczania i uprawiania socjologii, które urzeczywistniają nieświadomie idee ekstremistów ze szkoły STS (Science and Technology Studies) oraz przedstawicieli niskiego lotu postmodernizmu. Pojmują oni naukę jako taką konstrukcję społeczną, w której problem prawdy i fałszu jest przede wszystkim sprawą konwencji i przymusu. Prawdę ma konstruować i wymuszać większość (nawet jednogłosowa) wspólnoty badaczy. Obiektywne, materialne i logiczno-formalne kryteria prawdy i fałszu zostają zastąpione przez takie formalno-fikcyjnie obiektywne i wymierne wskaźniki jak zgodność z opinią większości rzeczywistych i samozwańczych ekspertów, liczba opublikowanych prac w ustalonych administracyjnie i arbitralnie czasopismach, wyniki samowolnych rankingów, wielkość posiadanego „kapitału społecznego” (stosunków towarzyskich, znajomości, wzajemnego wspierania się), wielkość podobnie pojętego „kapitału politycznego”. Tego rodzaju wyobrażenia o naturze socjologii i innych nauk społecznych łączą się intymnie z biurokratyzacją nauki, z przekształcaniem jej w system fabryczny. Uzasadniają one zastępowanie akademickiej hierarchii rzeczywistych kompetencji i umiejętności naukowych, wyrażających lepiej lub gorzej różnice między mistrzem, czeladnikiem, terminatorem i uczniem, między profesjonalistami a banglerami (od angielskiego bungler – partacz) przez zasadę „dzikiego, gminnego i bezbożnego” (Hegel) egalitaryzmu, czyli równania ku przeciętności lub najsłabszym uczelniom i przedstawicielom świata akademickiego. Egalitaryzm ten narusza na każdym kroku zagwarantowaną przez obyczaj oraz obowiązujące i przygotowywane ustawy o szkolnictwie wyższym zasady wolności badania, wolności nauczania, wolności samodzielnego myślenia a nawet wolności mówienia własnym językiem teoretycznym.Przeciwstawia on ideom rzetelnego poszukiwania prawdy materialnej i obiektywizmu, które urzeczywistniają się poprzez historyczno-społecznie kształtowaną strukturalność socjologii, czyli jej jedność w różnorodności koncepcję „kanonu” sposobów myślenia, mówienia, nauczania a nawet czytania. Kanon ten nie jest traktowany jako spontaniczny rezultat poważnej dyskusji i badań zorientowanych na historycznie ukształtowane reguły dochodzenia do prawdy materialnej i formalnej. Tworzy się go za pomocą metod właściwych niedorozwiniętej gospodarce rynkowej i niedorozwiniętej demokracji. A więc drogą pertraktacji, uzgadniania lub narzucania mniemań a nawet widzimisię większości, (często niewielkiej) członków „wspólnoty badaczy” lub „ekspertów”. Chce się go uczynić pośrednio lub bezpośrednio obowiązującym za pomocą takiego „ujednolicenia” sposobu nauczania socjologii, w którym zrywa się konieczne związki między badaniem naukowym i nauczaniem, między pracą naukową i dydaktyczną. Owo „ujednolicenie” podporządkowuje też wiedzę i myśl względnie twórczą i samodzielną wiedzy i myśli odtwórczej, wykłady oparte na znajomości najnowszej i klasycznej, wielojęzycznej literatury przedmiotu wykładom odtwarzającym w sposób zdeformowany i w pośpiechu treści polskich, polskojęzycznych lub najwyżej anglojęzycznych podręczników i artykułów.

Ekstremizmowi STS-owskiemu i postmodernistycznemu sprzyja krótkowzrocznie i zbyt doraźnie pojmowane urynkowienie nauki. Prowadzi ono do traktowania uczonych lub kandydatów na uczonych jako sprzedawców usług, jako demokratycznych służących i lokai studentów, „władzy instytutowej” i względnej większości pracowników placówek naukowych. Ludzie nauki mają też konkurować ze sobą, w taki sposób, aby zapewnić studentom dyplom przy możliwie najniższym nakładzie ich pracy i myślenia.

Niniejszy program jest próbą stworzenia alternatyw dla takich sposobów wykładania i nauczania socjologii, w których 1) samodzielne, teoretyczne myślenie rzeczowe zastępuje się przez pustosłowie, zbiory słów i formuł pozbawionych myśli, 2) myśl wyraża pogardę dla prawdy materialnej, gdyż jest niezależna od świata społecznego, 3) rzeczy znawstwo zastępuje się przez powierzchowną encyklopedyczność, 4) ilość wypiera na każdym kroku jakość, 5) pamięć nie wspomaga władzy samodzielnego myślenia, lecz ją ogranicza i eliminuje, 6) teoria nie przekracza, a często nie dosięga poziomu myślenia zdroworozsądkowego i stereotypowego, 7) uczy się formuł, definicji i gotowych wyników a nie sposobów samodzielnego uzyskiwania określonych rezultatów teoretycznych i empirycznych.

Główne słabości programów najbliższych socjologii ogólnej, które stworzyli rzeczywiści i samozwańczy eksperci polegają na przeładowaniu materiałem, lekturą i drobiazgową reglamentacją treści i formy wykładu. Dotyczy to programów ze współczesnych kierunków i szkół socjologii, historii myśli społecznej, tzw. mikrosocjologii i makrosocjologii. Autorzy tych programów żądają od studentów, by w ciągu roku przeczytali tyle pozycji, ile wykładowca przeczytał w ciągu swego życia. Programy rzeczywistych i samozwańczych ekspertów pozostaną albo czystą fikcją albo będą odzwyczajać słuchaczy od samodzielnego myślenia. W czasie, który autorzy programów przeznaczyli na omówienie poszczególnych zagadnień nie będzie możliwe uniknięcie niedopuszczalnych uproszczeń. Wykłady stracą charakter wykładów akademickich. Zostanie zerwana organiczna więź między wygłaszaniem tezy i mniemania a jej uzasadnieniem merytorycznym i empirycznym, między dyskursem dydaktycznym a teoretycznym, między pracą badawczą a dydaktyką.

Poniższy program ma charakter dynamiczny. Nowe zjawiska w świecie społecznym i naukowym, nowe badania i przemyślenia wykładowcy i prowadzących konwersatoria, nowe przedmioty zainteresowań będą współokreślać coroczny wybór treści wykładu. Będzie on szkołą wspólnego myślenia wykładowcy i słuchaczy. Ma sprzyjać tworzeniu opartej na wzajemnym szacunku wspólnoty nauczycieli, studentów i władzy instytutowej. Celem tej wspólnoty jest realizacja wspólnego dobra kraju, nauki polskiej, naszego Uniwersytetu. Stanowi ona przeciwieństwo zarówno stosunków panowania i uległości, jaki i stosunków lokajskich oraz wyrażających nie liczącą się z nikim i niczym konkurencję. Durkheim dawno już udowodnił, że zasadniczych źródłem tego rodzaju konkurencji jest uproszczona koncepcja Darwina, jego koncepcja walki o byt.

Zasadnicze kategorie socjologii ogólnej będą demonstrowane w trakcie analizy kilku wybranych problemów. Nie zaś w taki sposób, aby student „coś wiedział” o jak największej liczbie rzeczy. Od tego są encyklopedie i podręczniki. Wykład powinien zawierać wiedzę najnowszą, nie zawartą jeszcze w artykułach i książkach. Określeniu obowiązków studentów, wykładowcy i prowadzących konwersatoria oraz ustaleniu listy lektur będzie poświęcony wykład wstępny. Studenci będą korzystać z publikacji wykładowcy umieszczanych systematycznie w Internecie. Każdy wykład poprzedza „kwadrans demokracji” przeznaczony na pytania, uwagi, wypowiedzi krytyczne i sugestie studentów dotyczące treści i formy wykładu. Prowadzący konwersatoria nie zostają pozbawieni wolności badania i nauczania oraz wolności wyboru zagadnień z orientacyjnego programu. Zostanie realnie a nie czysto formalnie ustalony podział problematyki, zakresu materiału i literatury między wykłady, konwersatoria i samodzielną lekturę studentów. Przedmiotem lektury i analizy będą całe książki i rozprawy, nie zaś specjalnie dobrane ich fragmenty. Pozwoli to eliminować możliwości manipulacji treściami teoretycznymi. Będzie uczyć zarówno studentów, jak i nauczycieli akademickich sztuki obrony przed manipulacją i przezwyciężania manipulacji. Z tego samego powodu oraz dla uniknięcia fikcji biurokratycznej nie dokonujemy podziału ani lektury, ani tematyki zajęć na godziny, minuty i sekundy. Takiego rodzaju podział unicestwiałby akademicką naturę wykładu. Sprowadzałby ów wykład do poziomu szkoły średniej a być może i podstawowej.

Optymalna realizacja tego programu wymaga m.in. przywrócenia socjologii ogólnej 30 godzin konwersatorium, ograniczenia w naszym Instytucie liczby przedmiotów, które mają tyle wspólnego z socjologią uniwersytecką, co nauka jazdy samochodem lub książka kucharska.

5. Tematyka zajęć:

Epistemologia społeczeństwa

Pojęcie socjologii ogólnej. Klasyczne i dominujące we współczesnej nauce, a zwłaszcza

we współczesnej praktyce badawczej rozumienie przedmiotu socjologii. Socjologia to ogólna teoria społeczeństw ludzkich i sposobów myślenia o nich, podstawa teoretyczna wszystkich dyscyplin nauk społecznych, nie zaś jedna z wielu nauk społecznych. Analiza argumentów Znanieckiego, współczesnych badaczy przeciw klasycznemu pojmowaniu natury socjologii. Trzy zasadnicze rozumienia ogólności kategorii i tez socjologii ogólnej oraz odpowiadających im składników świata społecznego i rzeczywistości empirycznej. 1) Ogólność w sensie archaicznym jako tożsamość, identyczność i podobieństwo (Heglowskie Gleichheit). 2) Ogólność w sensie strukturalno-kainotycznym: całościowość, strukturalność ujęta ze względu na kainotes, nowość, osobliwość. 3) Ogólność jako powszechność, uniwersalność mierzona liczbą funkcji, nowej pracy intelektualnej, nowych dóbr duchowych i nowych obiektów własności intelektualnej. Praca i Aneignung zawłaszczanie, przyswajanie jako składniki dynamicznego, przedmiotowo - podmiotowego pojmowania ogólnej natury kategorii i tez socjologii ogólnej. Heglowska i Simmlowska inspiracja funkcjonalno-pracowego i własnościowego pojmowania ogólności. Socjologia ogólna „wrogiem wszelkich abstraktów i pustych ogólności”.

Ogólny w 3. znaczeniu charakter pojęcia globalnej struktury teoretyczno-metodologicznej. Pojęcie to ma charakter wielofunkcjonalny. Pozwala postawić i rozwiązać wiele różnych problemów teoretycznych, m. in. dokładniej określić przedmiot socjologii ogólnej. Zasadnicze składniki globalnej struktury teoretycznej: 1) epistemologia życia społecznego, 2) ontologia społeczeństwa, 3) cząstkowe teorie epistemologiczno-ontologiczne, 4) teorie idiograficzne, indywiduów historycznych (teoria rewolucji francuskiej, upadku formalnego socjalizmu) i indywiduów społecznych (zróżnicowanie majątkowe współczesnej Polski, Europy, świata itp.), 5) doktryny praktyczne w sensie Durkheimowskim. Epistemologia i ontologia świata społecznego jako właściwy obiekt socjologii teoretycznej, pozostałe 3 teorie tworzą obiekt zainteresowań socjologii stosowanej. Stosunki wzajemne między podteoriami globalnej struktury teoretyczno-metodologicznej. Determinizm ideologiczny jako konsekwencja niepoprawnego ujęcia stosunków między podstrukturami globalnej struktury teoretycznej. Próba pozytywnej krytyki determinizmu ideologicznego. Socjologia ogólna a filozofia, historia i inne nauki socjologiczne i społeczne. Socjologia ogólna a pozanaukowe sposoby myślowego zawłaszczania świata. Pojęcia prasocjologii, parasocjologii i kryptosocjologii ogólnej.

Socjologia ogólna a makrosocjologia i mikrosocjologia. Nieredukowalność socjologii ogólnej do żadnego rodzaju makrosocjologii i mikrosocjologii. Podział makrosocjologia i mikrosocjologia pochodzi z nauk ekonomicznych. Sens i zła wieloznaczność tych pojęć w myśli ekonomicznej. Odróżnienie: makrosocjologia - mikrosocjologia wyraża m. in. następujące opozycje pojęciowe:

1) Teoria społeczeństwa jako całości w odróżnieniu od teorii poszczególnych dziedzin życia społecznego, czyli socjologia ogólna, teoretyczna (makrosocjologia) - socjologie gospodarki, państwa, rodziny, moralności, religii, klas społecznych (mikrosocjologia.)

2) Ogólne ujęcie wyników działalności ludzkiej, jako czegoś niezależnego od działań i zamiarów jednostek, jako korelacji między np. liczbą samobójstw a wiekiem, płcią, religią, klasą społeczną (makrosocjologia) – analiza świadomo-celowych działań jednostek, ich motywów ujętych konkretnie i historycznie, stosowanie interpretacji „rozumiejącej”. (mikrosocjologia). Takie rozumienie dystynkcji „makrosocjologia – mikrosocjologia) stawia pod znakiem zapytania obiegowy podział socjologii na „naturalistyczną, pozytywistyczną” i „humanistyczną”, antynaturalistyczną”, na „funkcjonalno-strukturalną” i „rozumiejącą”, Weberowska synteza tzw. naturalizmu i humanizmu, socjologii strukturalno – funkcjonalnej

i rozumiejącej. Współczesne znaczenie tej syntezy.

3) Wielkie struktury (makrosocjologia) - małe struktury utworzone ze stosunków interpersonalnej efektywności (oddziaływania,) face to face relations (mikrosocjologia). Rodzina, gang, brygada pracy, klasa szkolna, posterunek policji, drużyna wojska, instytut naukowy zawierają zawsze zarówno element makrostrukturalny, jak i mikrostrukturalny. Rodzina, parafia, zakład pracy to część wielkiej struktury, elementu struktury rodzinnej, relacji między rodzinami globalnego społeczeństwa.

4) Społeczeństwo globalne (makrosocjologia), względnie izolowane jednostki ( przednaukowa makrosocjologia?) – „procesy grupowe”, eksperymentalne badania zachowania się jednostek w grupach (mikrosocjologia). Amerykańscy badacze nie nazywają tego rodzaju badań eksperymentalnych mikrosocjologią, lecz procesami grupowymi.

4) Ogólne, syntetyczne, tymczasowe i uproszczone ze względu na jakiś cel praktyczny lub badawczy ujęcie jakiejś całości, wielkiej czy małej, teleskopowe spojrzenie na podział pracy, własność, klasy, kościół, religię, przestępczość, rodzinę, gang, drużynę wojska (makrosocjologia) - analityczne badanie, mikroskopowe ujęcie zarówno państwa, prawa, jednostki ludzkiej, funkcjonowania gangów.

5) Konkretne jednostki ludzkie i stosunki między nimi, czyli jednostki jako istoty uspołecznione, historyczne, pozostające w interpersonalnych i ponadpersonalnych stosunkach wzajemnej efektywności, Simmlowskie Wechselwirkung (makrosocjologia) - jednostki jako mniej lub bardziej arbitralnie i samowolnie utworzone abstrakty, pozbawione cech społecznych i historycznych (mikrosocjologia)

6) Zakapturzona socjologia ogólna (teoretyczna), która została podzielona dosyć arbitralnie na socjologię dużych i małych grup (rzekomą makrosocjologię i mikrosocjologię.)

7) Szyld ukrywający jakieś gatunki socjologii ogólnej (makrosocjologia) i stosowanej (mikrosocjologia.)

8) Socjologia ogólna, teoretyczna - socjologia stosowana, teoria idiograficzna obejmująca analizę zmian w otaczającej nas rzeczywistości. Podział na makrosocjologiczny i mikrosocjologiczny wymiar pojawia się też jako moment socjologii stosowanej. Przedmiotem tak pojętej makrosocjologii i mikrosocjologii nie jest ogólna teoria państwa, lecz państw obecnych, nie ogólna teoria rodziny, lecz analiza rodziny współczesnego świata, Europy, Polski. Teorie idiograficzne, ważna i zaniedbana (od czasu książki A. Schaffa deformującej sens pojęcia idiografizmu) dziedzina badań mogą oczywiście stanowić przedmiot makrosocjologii i i mikrosocjologii. Muszą one stosować kategorie lepszej lub gorszej socjologii ogólnej i wywierać wpływ na socjologię ogólną. Stosowana socjologia ogólna nie jest jednak tym samym, co socjologia ogólna. Zastosowanie matematyki w naukach przyrodniczych i społecznych nie likwiduje autonomicznego przedmiotu badań nauk matematycznych, nie likwiduje matematyki jako samodzielnej dyscypliny badawczej.

Praktyczne znaczenie socjologii teoretycznej: 1) Spotęgowanie zmysłowych władz poznawczych, dostrzeganie milcząco przyjmowanych tez i założeń w myśli naukowej i pozanaukowej. 2) Kategorie i tezy socjologii ogólnej to uniwersalne środki intelektualne pracy naukowej i wszelkiej pracy ludzkiej. 3) Szkoła myślenia nowatorskiego i inwencyjnego. Takiego myślenia muszą się obecnie uczyć na specjalnych kursach nauczyciele szkół brytyjskich, wadliwie zreformowanych 4) Element ergodynamis, siły roboczej, kapitału ludzkiego. 5) Element sił osobowości, dynamis osobowości. 6) Ochrona przed wąską, statyczną i szybko starzejącą się specjalizacją, przed zamknięciem młodzieży przed światem w wąskim kręgu lady sklepowej i produkcji fasoli (Hegel). 7) Praktyczne przezwyciężanie pustosłowia, rezonowania, uczoności, czyli, jak powiada Hegel, „wiedzy umarłej, pogrzebanej i rozkładającej się”, pozytywne przezwyciężanie werbalizmu i myślenia pozbawionego sensu empirycznego, przedmiotowo-teoretycznego. Antyteza nauczania formułek, ogólnikowych definicji i gotowych wyników bez wskazywania dróg prowadzących do ich uzyskiwania. 8) Przezwyciężanie amatorskiego encyklopedyzmu i ogólnikowości, nieumiejętności samodzielnego przekształcania form teoretycznych poprzez potęgowanie i zmniejszanie ich ogólności, poprzez odnajdywania w materiale empirycznym kategorii, założeń i konsekwencji teoretycznych oraz wyprowadzania z empirycznych treści form teoretycznych bardziej lub mniej ogólnych, 9) Znaczenie współczesne słów Keynesa, że najbardziej praktyczną rzeczą jest dobra teoria: 1) Podejmowanie problemów dotyczących losu milionów. 2) Dostarczanie narzędzi niezbędnych dla działań une grande classe dirigente, wielkiej klasy kierowniczej narodu (klasa ta obejmuje zarówno prezydenta państwa, jak i kierownika szkoły i przedszkola). 3) Dostarczanie narzędzi działania siłom kształtującym oblicze społeczeństwa. 4) Kształcenie i wychowywanie wysoko wykwalifikowanych pracowników. 5) Nauka myślenia w kategoriach prawdy materialnej, obiektywizmu, zasady sine ira et studio.

Struktury życia społecznego, zasadnicze ich rodzaje. Ogólne pojęcie struktury, zasadnicze cechy struktur w ogóle a struktur społecznych w szczególności. Określenia struktury społecznej S. Ossowskiego, deformacja tego określenia we współczesnej socjologii polskiej. Pojęcie struktury J. Szczepańskiego, J. Piageta, C. Levi - Straussa, R. Thoma. Zasadnicze cechy struktury jako względnej całości o charakterze trwałym, lecz dynamicznym i konfliktowym. Struktury antropowe i przedmiotowe, materialne i idealne. Struktury a ludzie, jednostki ludzkie. Przyczynowość strukturalna a błędne pojmowanie przyczynowości w życiu społecznym. Reifikacja i personifikacja struktur społecznych jako typowe postacie ideologicznego myślenia. Struktury i jednostki ludzkie jako puste abstrakty. Analiza strukturalna jako uniwersalna metoda socjologii naukowej i niezbędne narzędzie ujęcia konkretnych jednostek, ich osobliwości i względnej niepowtarzalności. Próba pozytywnej krytyki tzw. strukturalizmu niehumanistycznego i statycznego.

Koncepcje teorii socjologicznej. Poppera koncepcja teorii naukowej. Teoria socjologiczna w ujęciu Mertona, J. H. Turnera i Giddensa. Neoklasyczne ujęcie teorii socjologicznej. Definicje, ich rodzaje, sposób budowania. Definicje a prawda materialna. Wielkość i nędza konwencjonalizmu definicyjnego. Próba pozytywne przezwyciężenia konwencjonalistycznego poglądu na naturę definicji. Pojęcie prawa nauki. Prawo jako syntetyczny wyraz teorii i całej grupy względnie koniecznych zależności przyczyno-skutkowych. Prawo a wzajemna efektywność wielu zjawisk społecznych. Neoklasyczne ujęcie natury praw życia społecznego. Próba pozytywnej krytyki podziału praw na przyczynowe, funkcjonalne i strukturalne. Prawa życia społecznego a działania ludzkie. Prawa a rozumienie działań ludzkich. Prawa życia społecznego a makrosocjologiczne i mikrosocjologiczne ujęcie rzeczywistości społecznej.

Obiektywność i prawda w naukach społecznych. Klasyczna teoria prawdy i nieklasyczne teorie prawdy. Obrona klasycznych a zwłaszcza nieklasycznych teorii prawdy przed epigońskimi uproszczeniami. „Konstrukcyjna” i „ korespondencyjna prawda” w ujęciu STS (Science and Technology Studies), szkoły edynburskiej i postmodernizmu. Neoklasyczna, inspirowana przez Hegla, Durkheima, Simmla i Znanieckiego, próba pozytywnego przezwyciężenia sporu między realistami a konstruktywistami, między podmiotowym a przedmiotowym pojmowaniem prawdy, między myślowym odtwarzaniem rzeczywistości a jej tworzeniem.

Elementarne a zarazem fundamentalne reguły obiektywizmu naukowego i obiektywizmu w życiu społecznym. Sine ira et studio Tacyta. Nauka uprawiana ku chwale nie tylko Greków, lecz także barbarzyńców Herodota. Obiektywizm w ocenie przeciwnika i wroga oraz uczenie się od nich nie tego, co u nich najgorsze, lecz tego, co najlepsze Platona, św. Augustyna, J. de Maistre’a, Tocqueville’a. Wertfreiheit i Wertbeziehung, wolność od wartościowania, odniesienie do wartości i obiektywizm w ujęciu Webera i Rickerta. Współczynnik humanistyczny Znanieckiego jako reguła obiektywizmu poznawczego. Prawda, obiektywizm i ich wrogowie w ujęciu krakowskiej szkoły historycznej, zwłaszcza J. Szujskiego. Spencerowska typologia stronniczości socjologicznej. Typowe rodzaje pozornego obiektywizmu. Siedem sposobów zastępowania w socjologii, naukach społecznych i myśleniu potocznym empirycznie pojętej prawdy i obiektywizmu przez ideologiczne koncepcje prawdy. Erystyka i retoryka a obiektywizm i prawda. Obiektywizm i prawda jako konieczne warunki życia społecznego. Funkcje społeczne fałszu, tajemnicy i ukrywania prawdy. Granice użyteczności fałszu i ukrywania prawdy w życiu społecznym. Próba socjologicznej analizy błędu.

Ideologia a prawda. Obiegowe w socjologii współczesnej pojmowania ideologii. Neoklasyczna, strukturalno-historyczna koncepcja stosunków wzajemnych między pięcioma pojęciami ideologii. Obiektywizm, prawda a istnienie różnych i przeciwstawnych stylów i szkół w socjologii współczesnej. Koncepcje Mannheima, Mertona i St. Ossowskiego. Neoklasyczne rozwiązanie postawionego przez Hegla zadania teoretycznego: wykazać, że istnieje jedna socjologia mimo istnienia i dzięki istnieniu wielu socjologii, nie tylko różnych, lecz nawet sprzecznych ze sobą socjologii. Obalanie teorii a jej pozytywne przezwyciężanie. Niesprawdzenie się prognoz a wartość naukowa teorii. Trzy pojęcia przewidywania naukowego. Zasadnicze cechy naukowej prognozy.

Ontologia społeczeństwa

Przedmiot badawczy ontologii społeczeństwa: budowa, funkcjonowanie i zmiana społeczeństwa. Teoria budowy społeczeństwa. Zasadnicze składniki, z których są zbudowane społeczeństwa ludzkie. Zdroworozsądkowe pojęcia gospodarki, państwa, religii, nauki, itp. Przykłady doniosłych teorii budowy społeczeństwa. Hegla koncepcja budowy społeczeństwa. Znanieckiego 9 obiektywnych systemów kultury jako rodzaj ogólnej teorii budowy społeczeństwa. Parsonsa i Smelsera teoria systemów i podsystemów społecznych. Schelera ujęcie zasadniczych elementów społeczeństwa jako całości. Popularny sofizmat w Durkheimowskiej koncepcji budowy społeczeństwa. Relacjonalny, makrostrukturalny a zarazem mikrostrukturalny charakter kategorii opisujących budowę społeczeństw ludzkich. Precyzyjna identyfikacja i dyferencjacja elementów budowy społeczeństwa jako całości przeciwieństwem wyobrażeń potocznych i ideologicznych. Naukowa teoria budowy społeczeństw jako warunek konieczny naukowej teorii funkcjonowania społeczeństwa.

Teoria funkcjonowania społeczeństwa. Funkcjonowanie społeczeństwa: jako wzajemna efektywność, Wechselwirkung (Simmel) elementów budowy społeczeństwa. Rodzaje efektywności wzajemnej poszczególnych składników społeczeństwa (konieczne zależności gospodarki od nauki, nauki od gospodarki itp.) i zasięg wpływu poszczególnego składnika społeczeństwo na społeczeństwo jako całość: stała, periodyczna, okazjonalna. Relacyjna, dynamiczna i polikauzalna natura funkcji poszczególnych elementów społeczeństwa. Makrosocjologiczny i mikrosocjologiczny wymiar teorii funkcjonowania społeczeństwa. Ideologiczne teorie funkcjonowania społeczeństwa - poszukiwanie absolutnie głównej, najważniejszej, jedynej determinanty budowy i funkcjonowania wszystkich społeczeństw ludzkich, społeczeństw określonych epok lub okresów historycznych. Monokauzalizm a dominalizm w teorii funkcjonowania społeczeństwa. Werbalny i retoryczny sens pojęcia monokauzalizmu.

Zasadnicze typy dominalizmu, czyli absolutystycznego, arbitralnego, nierelacyjnego i niedynamicznego pojmowania przyczynowości strukturalnej: dominalizm ideologiczny (idealistyczny), naturalistyczny (materialistyczny) i antropologiczny. Współczesne znaczenie Znanieckiego analizy i krytyki metafizyki idealistycznej, materialistycznej i metafizyki „istoty człowieka”. Dominalizm materialistyczny i idealistyczny mało mają wspólnego z filozoficznymi i światopoglądowymi koncepcjami wszechświata. Dotyczą miejsca i roli w społeczeństwie globalnym takich jego empirycznych składników jak przyroda pozaludzka, przyroda jako część osobowości jednostek, przyroda wytworzona i współtworzona przez ludzi (technika, gospodarka, przymus fizyczny), czynnik psychologiczny, idee, świadomość społeczna, świadomość indywidualna. Zasadnicze typy dominalizmu naturalistycznego (materialistycznego), czyli błędnego ujęcia miejsca i roli w globalnym społeczeństwie przyrody pozaludzkiej, materii przyrodniczej (środowiska geograficznego, czynnika demograficznego, dziedziczności biologicznej) oraz przyrody, materii powstałej dzięki historii ludzkiej, przyrody ludzko-historycznej (techniki, gospodarki, zorganizowanego i niezorganizowanego przymusu materialnego, „państwa”). Zasadnicze typy dominalizmu ideologicznego: błędnego ujęcia miejsca i roli idei, świadomości w życiu społecznym.

Dawna i współczesna krytyka dominalizmu antropologicznego, koncepcji człowieka i jednostki ludzkiej, psychologizmu. M. Stirner, Znaniecki, fenomenologia, strukturalizm francuski. Ludzie kontra Człowiek, konkretne jednostki ludzkie kontra „złe”, puste abstrakty jednostki ludzkiej. (Hegel, Simmel). Makrosocjologiczne i mikrosocjologiczne ujęcie funkcjonowania społeczeństwa.

Teoria zmiany społeczeństwa jako trzeci wielki przedmiot badawczy ontologii socjologicznej. Dominalizmy występujące w teorii budowy i funkcjonowania społeczeństw odgrywają zasadniczą rolę w teorii zmiany społecznej. Współczesne znaczenie Znanieckiego koncepcji 3. sposobów rozumienia praw dynamiki społecznej. Zasadnicze rodzaje zmiany. Reprodukcja, rozwój, regres, geneza, antygeneza, degeneracja. Makrosocjologiczne i mikrosocjologiczne ujęcie zmiany społeczeństwa. Próba pozytywnego przezwyciężanie naturalistycznych i ideologicznych koncepcji zmiany.

Co to jest społeczeństwo i stosunek społeczny? Trzy pojęcia społeczeństwa i stosunku społecznego, trzy typu oglądu życia społecznego jako podstawa tych pojęć. Społeczeństwo jako 1) towarzystwo, 2) mnogość, 3) narody i quasi-narody. Abstrakcyjne a ogólne pojęcia społeczeństwa (Hegel, Simmel). Stosunek społeczny w ujęciu Webera i Szczurkiewicza.

Naród a społeczeństwo wg O. Langego. Znanieckiego krytyka zastanego pojęcia społeczeństwa. Nowa koncepcja społeczeństwa. Naród a społeczeństwo we współczesnych podręcznikach zachodnich. Teoria społeczeństwa jako ogólna teoria narodów i stosunków między narodami i quasi-narodami a popularne i podręcznikowe koncepcje narodu. Naród w ujęciu Handelsmana i Turowskiego. Znanieckiego pojęcie narodu. Trzy zarysy koncepcji narodu M. Webera: 1) naród jako „społeczeństwo narodowe”, 2) wspólnota solidarności, 3) wspólnota solidarności wyrażająca się we własnym państwie. Naród wg Giddensa i podręczników zachodnich. Koncepcja nation-state, naród jako grupa etniczna i naród obywatelski. Naród jako twór nacjonalizmu. Apropriacyjna lub socjologiczno-własnościowa teoria narodu.

Własność i praca jako podstawy istnienia i wyodrębnienia narodu. Formalno-prawne i

i socjologiczne pojmowanie własności. Prawo i socjologia o przedmiotach własności. Socjologiczny sens pojęć rzeczy zmysłowe i niezmysłowe, res corporales - res incorporales. Powietrze, światło słoneczne i inne wolne dobra a własność. Materialne środki produkcji i pracy. Intelektualne środki produkcji. Intelektualne środki organizacji pracy, regulacji i ochrony własności. Instytucjonalne środki (Simmel) produkcji i pracy. Własność a ergodynamis, dynamis osobowości i ciało ludzkie. Obiekty własności a czyn. Zasoby i kapitał ludzki. Bourdieu kapitał kulturowy, społeczny i polityczny. „Kapitał polityczny” a obiekty własności państwowej. Kapitały Bourdieu a przekształcanie pojęć partykularnych w totalne. Nowa ekonomika domu a intelektualny imperializm ekonomiczny. Współczesne znaczenie i sens empiryczny Weberowskiej koncepcji apropriacji i własności stanowisk pracy i urzędów, rzeczowych środków zaopatrywania i trudnienia, stanowisk kierowniczych oraz władzy politycznej i administracyjnej.

Prawne i socjologiczne podmioty własności. Donacyjne, utylitarne i dominacyjne pojmowanie własności. Zasadnicze obiekty własności w świetle jej donacyjnego pojmowania. Dary 1) przyrody pozaludzkiej, 2) ludzkiej przyrody nowoczesnej (maszyny, urządzenia automatyczne), 3) ludzkiej przyrody ponowoczesnej (roboty, komputery, itp.), 4) dawnych pokoleń, 5) nieobecnych fizycznie w danym kraju cudzoziemców, 6) nauki, 7) zatrudnianych i niezatrudnianych pracowników. Pozaekonomiczne superadditum z bogactwa. St. Ossowskiego pojęcie ojczyzny prywatnej i ideologicznej w świetle socjologicznego pojmowania własności. Makrosocjologiczna i mikrosocjologiczna analiza własności.

Obiegowe, wąsko ekonomiczne i socjologiczne pojęcie struktury gospodarczej. Praca

a działania pozapracowe. Praca jako świadomo-celowe przystosowanie do materialnych i duchowych potrzeb ludzkich przyrody oraz współtworzenie przyrody. Praca a świadomość przyrodniczo-gatunkowa oraz zhumanizowana i zontologizowana świadomość społeczna. Ciało (organizm biopsychiczny) jako podstawowy materialny i intelektualny środek pracy. Klasyczne koncepcje środków pracy: A. Smith, Hegel, Simmel, Weber, Znaniecki. Środek pracy a narzędzie. Środek pracy a rzeczy. Materialne i intelektualne środki pracy. Instytucjonalne środki pracy.

Klasyczne teorie podziału pracy: A.Smith, Comte, Weber, Durkheim. Makrosocjologiczne i mikrosocjologiczne ujęcie społecznego podziału pracy. Praca materialna – praca duchowa. Dawne i współczesne typy tych prac. Praca sfery produkcji dóbr materialnych – praca w sferze pozagospodarczej. Praca bezpośrednio produkcyjna – pośrednio produkcyjna. Kierownicza – wykonawcza. Pozytywne przezwyciężenie obiegowych koncepcji podziału pracy na fizyczną – umysłową, rolną – przemysłową. Socjologiczne a obiegowe pojęcie usług. Próba pozytywnego przezwyciężanie współczesnych teorii budowanych na obiegowych, przednaukowych teoriach społecznego podziału pracy. Społeczeństwo postprzemysłowe, knowledge economy and knowledge society, społeczeństwo usług, społeczeństwo elektroniczne itp. Samokrytyka Bella dotycząca pojęcia społeczeństwa postindustrialnego jako społeczeństwa usług.

Pracowo–własnościowa teoria ładów (porządków) społecznych. Klasyczne koncepcje ładu społecznego: Comte, Spencer, L. von Stein, Weber, Ossowski. Łady gospodarcze i pozagospodarcze. Ład gospodarki jako całości i ład społeczeństwa jako całości. Ład a konflikt i zmiana.

Pracowo–własnościowe zróżnicowanie społeczeństwa. Klasyczne ujęcie: Platon, Arystoteles, L. von Stein, Weber, Comte, Spencer, Marks. Podział pracy i socjoekonomicznej własności zasadniczych czynników produkcji jako podstawa istnienia klas, stanów i innych typów zróżnicowania społecznego. Cztery wymiary analizy zróżnicowania klasowego: mikrosocjologiczny, makrosocjologiczny, heurystyczny, panempiryczny [w kategoriach „totalnego empiryzmu” (Hegel)] Pozytywne przezwyciężanie panklasizmu - redukcji do klas wszelkich typów zróżnicowania pracowo-własnościowego. Stany dawnych i nowoczesnych społeczeństw. Quasi-klasy, quasi-stany i podklasy jako narzędzia badań nad położeniem własnościowym ludzi znajdujących się poza systemem społecznego podziału pracy. Próba pozytywnego przezwyciężenie 3. wpływowych pojęć klasy: kolektywistycznego, antagonistycznego i ekonomiczno-monadystycznego.

Typy działań klas, stanów i innych kategorii zróżnicowania pracowo-własnościowego: działania masowe, działania wspólnotowe, działania uspołecznione. Zgoda i konflikt wśród klas i stanów oraz między klasami i stanami. Pokój i walka klasowo-stanowa. Typy świadomości klasowej i stanowej oraz sposoby ich ontologizacji i humanizacji. Narodowa i globalna świadomość klasowa. Rodzaje osobowości klasowej i stanowej. Stosunki klasowo-stanowe a stosunki uwarunkowane przez strukturę klasowo-stanową i doniosłe dla tej struktury. St. Ossowskiego krytyka tezy Stalina o nieuwarunkowanym klasowo języku.

Wpływowe koncepcje klas, warstw i grup „społeczno-zawodowych” w socjologii współczesnej. Konfrontacja tych koncepcji z neoklasycznym ujęciem problemów zróżnicowania pracowo-własnościowego. Strukturalne, „organiczne” pojęcie klasy a klasa jako kategoria społeczna i formalnie statystyczna. Klasa jako struktura a klasa jako grupa społeczna. Klasy zajęć (occupations). Klasy dochodowe. Knowledge classes. Warstwy wyższości, nierówności i ujarzmienia (osły usadowione na barkach chłopa – obraz Goyi.) Klasy władzy. Klasy wyzysku i ucisku. Grupy statusu prestiżowego. Zróżnicowanie pracowo-własnościowe a inne typy zróżnicowania i nierówności społecznej: narodowościowej, rasowej, rodzajowej (gender), zawodowej.

Ład polityczno – prawny społeczeństwa. Podstruktura polityczna społeczeństwa. Obiegowe i prawnicze koncepcje państwa. Ich pozytywna krytyka w socjologii klasycznej jako wyraz oddzielenia się socjologii naukowej od prawoznawstwa i doktryn prawniczych oraz od ideologii. System regulacyjny społeczeństwa Comte’a i Spencera, nadbudowa prawno-polityczna Marksa, organy wiedzące i zarządzające społeczeństwem Durkheima, polity Parsonsa. Zasadnicze składniki struktury polityczno-prawnej społeczeństwa a) typy pracy, b) typy działań pozapracowych obywateli. Struktura polityczno – prawna a dobro wspólne, wolność i interesy prywatne i osobiste członków społeczeństwa. Struktura polityczno – prawna a przymus materialny i duchowy. Koncepcje Marksa, Webera, Znanieckiego. Społeczeństwo obywatelskie a ład polityczny.

Klasy, stany i inne struktury zróżnicowania społecznego a funkcjonowanie struktury polityczno-prawnej. Sens i bezsens sporów o ponadklasowość czy klasowość państwa i prawa. Wielkie i małe stany struktury polityczno-prawnej. Makrosocjologia i mikrosocjologia stanów politycznych. Stan urzędników ładu prawno-politycznego a biurokracja, klasa kierownicza, klasa polityczna i elity społeczeństwa. Demokracja a Michelsa „spiżowe prawo oligarchii” i Tocquevilleowska tyrania większości. Empiryczne wskaźniki rozkładu i degeneracji ładu polityczno-prawnego. Zasięg i granice władzy i wpływu rządzących na rządzonych oraz rządzonych na rządzących. Typy konfliktów politycznych.

Środki masowej produkcji i dystrybucji dóbr duchowych i intelektualnych, tzw. mass media. Produkcja dóbr duchowych a nowe typy bezpośredniej produkcji dóbr materialnych w prasie, telewizji, radiu, internecie. Struktura podziału pracy w produkcji dóbr duchowych. Stosunki własnościowe. Stany i klasy bezpośrednich i pośrednich producentów dóbr duchowych. Wpływ mass mediów na życie społeczne i ich zależność od elit i ludu (ludu w sensie absolutnym i względnym.) Informacja a propaganda. Typowe środki propagandy ekonomicznej, socjalnej, politycznej i kulturowej. Manipulacja. Granice potęgi propagandy i manipulacji. Zdegenerowane formy produkcji i dystrybucji dóbr duchowych.

Nauka i kształcenie jako podstruktura globalnego społeczeństwa. Składniki społecznego podziału pracy w sferze nauki i kształcenia. Stosunki własnościowe. Wielkie i małe stany akademickie i nauczycielskie. Sposoby współtworzenia przez naukę i system kształcenia społeczeństwa globalnego Współczesne znaczenie Weberowskiej analizy nauki jako zawodu i powołania. Simmel o klasach powołania. Współczesne znaczenie badań Znanieckiego nad ludźmi wiedzy i rolą społeczną studenta. Biurokratyzacja, urynkowienie i tendencja do wprowadzania realnej pracy najemnej w sferę nauki i kształcenia. Praca i produkcja duchowa a praca w sferze produkcji i wymiany dóbr materialnych. Nauka a pozornie demokratyczny egalitaryzm. Egalitaryzm wartości przeciętnej i egalitaryzm najniższej wartości granicznej, czyli redukcji myślenia, badania i nauczania do poziomu wielkości przeciętnych i najniższych wartości granicznych. Demokracja akademicka a partie w sensie Weberowskim. Tendencje oligarchiczne w świecie akademickim. Przyjaciele i wrogowie wolności nauki i myśli w instytucjach akademickich.

Religia jako podstruktura społeczeństwa globalnego. Pojęcie religii jako podstruktury społeczeństwa. Podział pracy i stosunki własnościowe w instytucjach religijnych. Wielkie i małe stany duchowieństwa. Religia instytucjonalna a religijność społeczeństwa. Wpływ globalnego społeczeństwa na religię. Religia jako współtwórczyni świata społecznego. Tzw. religie świeckie. Religie jako podmioty i przedmioty zmiany społecznej.

Moralność i obyczajność. Zasadnicze cechy moralności i norm moralnych. Obyczajność jako jakościowo odrębna od moralności sfera życia społecznego. Obyczajność jako druga natura człowieka. Ogólna charakterystyka socjologii moralności i obyczajności.

Ład społecznego szacunku i godności oraz antyszacunku i antygodności. Własność, władza i szacunek społeczny jako zasadnicze elementy życia społecznego i zróżnicowania społecznego. (Platon). Prawne pojmowanie szacunku i godności. Lorenza von Steina koncepcja ładu ekonomicznego, społecznego i prawnego oraz odpowiadających im klas posiadania, Ehrenklassen – klas godności i szacunku oraz klas prawnych. M. Webera zarys koncepcji ładów ekonomicznego, społecznego (szacunku) i dominacyjnego oraz odpowiadających tym ładom klas, stanów i partii. Konubium, komensalizm, sposób życia jako determinanty szacunku społecznego. Pojęcie antyszacunku: dystans, pogarda, pozbawianie godności, poniżanie, obrażanie. Szacunek i antyszacunek jako elementy stosunków między jednostkami w zasadniczych strukturach pracy ludzkiej. Szacunek i antyszacunek w stosunkach wewnątrzklasowych i międzyklasowych, wewnątrzstanowych i międzystanowych. Szacunek i antyszacunek w stosunkach etnicznych, narodowościowych, religijnych itp. Szacunek jako obiekt monopolu, apropriacji i własności. (Weber). Szacunek i antyszacunek jako cel i środek walki gospodarczej, politycznej, ideologicznej. Szacunek i antyszacunek jako obyczaj, druga natura ludzi a szacunek i antyszacunek sformalizowany, urynkowiony i wymuszony. Zdegenerowane, „dzikie, gminne i bezbożne” (Hegel) sposoby masowej produkcji i dystrybucji szacunku i antyszacunku. Szacunek i antyszacunek a mit w sensie Sorelowskim. Szacunek, antyszacunek a „opętanie przez idee – upiory” (M. Stirner). Szacunek, godność, poniżanie i obrażanie w stosunkach interpersonalnych.

Świadomość społeczna a świat społeczny. Obiegowe a naukowe pojęcie świadomości społecznej. Świadomość gatunkowa a świadomość społeczna. Krytyka i odrzucenie pojęcia świadomości jako kategorii naukowej w filozofii i fizjologii mózgu. Epifenomenalne pojmowanie świadomości. Socjologiczne dowody wskazujące na realność świadomości gatunkowej: Scheler, M. Weber i jego socjologia rozumiejąca, Znanieckiego krytyka metafizyki materialistycznej, A. Schütza koncepcja 2. motywów działania Um- zu Motiv i Weil-Motive. Argumenty Meada i symbolicznego interakcjonizmu. Uwarunkowanie świadomości przez fizjologię i czynniki nieświadome nie pozbawia jej realności i wpływu na osobowość i życie społeczne. Świadomość społeczna a czyn i działanie. Świadomość społeczna a intelektualne środki produkcji i pracy. Świadomość społeczna a ergodynamis (siła robocza, kapitał ludzki, kapitał kulturowy). Ergodynamis jako wskaźnik antropologizacji i ontologizacji świadomości społecznej. Dynamis osobowości: siły duchowe i fizyczne osobowości a świadomość społeczna. Dynamis osobowości jako wskaźnik jej antropologizacji i ontologizacji. Świadomość społeczna a jednostkowa.

Profesjonalna a potoczna świadomość społeczna. Względnie naturalne i sztuczne światopoglądy M. Schelera. Typy potocznej i profesjonalnej świadomości społecznej. Próba pozytywnej krytyki koncepcji świadomości wnoszonej (Kautsky, Lenin) lub przypisanej (Lukŕcs). Świadomość wydarzeń codziennych i niecodziennych. Świadomość losowa: analizy Tocqueville’a, Le Bona, Tarde’a i Warnera. Świadomość potoczna a prawda. Sposoby i granice manipulacji świadomością potoczną.

Dwanaście mechanizmów warunkowania treści i formy świadomości społecznej przez świat społeczny. Świadomość uwarunkowana bytowo nie jest synonimem ani świadomości fałszywej ani przeciwieństwem empirycznie pojętej prawdy. Procesy współtworzenia przez świadomość społeczną przyrody i życia społeczno-historycznego ludzi. Swoiste dla życia społecznego ludzi rodzaje przyczynowości jako wskaźniki przekształcania się idei w potęgi materialne, społeczne i historyczne. Inne sposoby pojmowania świadomości społecznej. Durkheim i obiegowy durkheimizm. Znanieckiego krytyka durkheimizmu.

6. Wymagania: obecność obowiązkowa, referaty ustne, dokładne konspekty przestudiowanej lektury.

7. Forma zaliczenia przedmiotu: egzamin pisemny i ustny, zaliczenie.

8. Literatura elementarna:

Arendt, Hannah, 1991, O rewolucji, tł. M. Godyń, Kraków: Wydawnictwo X, Dom Wydawniczy Totus.

Arendt, Hannah, 1993, Korzenie totalitaryzmu, t. 1 i 2, Warszawa: Niezależna Oficyna Wydawnicza.

Berger, Peter. L, 1997, Zaproszenie do socjologii, Warszawa: PWN.

Berger, Peter L., Luckmann, Thomas, 1983, Społeczne tworzenie rzeczywistości. Warszawa: PIW.

Derczyński Włodzimierz., Jasińska-Kania Aleksandra, Szacki Jerzy (red.), 1975, Elementy teorii socjologicznej, Warszawa: PWN.

Durkheim, Émile, 1968, Zasady metody socjologicznej, tł. J. Szacki, Warszawa: PWN.

Durkheim, Émile, 1990, Elementarne formy życia religijnego. System totemiczny w Australii, tł. A. Zadrożyńska, Warszawa: PWN.

Durkheim Émile, Mauss, Marcel, 1973, O niektórych pierwotnych formach klasyfikacji, [w:] M. Mauss, Socjologia i antropologia, tł. M. Król, K. Pomian, J. Szacki, Warszawa:: PWN

Durkheim Émile, 1999, O podziale pracy społecznej, tł. K. Wakar, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Kwaśniewicz, Władysław i inni (red.) 1998, 1999, 2000, 2001 Encyklopedia socjologii, Warszawa: Oficyna Naukowa, hasła: Biurokracja, Charakter narodowy, Chłopstwo, Drobnomieszczaństwo, Elita, Filozofia, Gospodarka, Grupa społeczna, Ideologia, Język, Kapitalizm, Klasa średnia, Klasy i warstwy społeczne, Kontrkultura, Ludzkość, Marks Karol, Mieszczaństwo, Moralność, Nacjonalizm, Naród, Nauka, Nowoczesność i ponowoczesność, Świadomość społeczna, Własność.

Giddens, Anthony, 1994, Sociology, Second Edition Fully Revised & Updated, Cambridge: Polity Press.

Giddens, Anthony, 1998, Socjologia. Zwięzłe, lecz krytyczne wprowadzenie, tł. J. Gilewicz, Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.

Hamilton, Malcolm, Hirszowicz, Maria, 1995, Klasy i nierówności społeczne w perspektywie porównawczej, tł. J. Kolbowski, Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN.

Kozyr-Kowalski, Stanisław, 1979, Klasy i stany. Max Weber a współczesne teorie stratyfikacji społecznej, Warszawa: PWN.

Kozyr-Kowalski, Stanisław, 1988, Struktura gospodarcza i formacja społeczeństwa, Warszawa: KiW.

Kozyr-Kowalski, Stanisław, 1995, Weberowska socjologia religii a teoria społeczeństwa jako całości, [w:] M. Weber, Szkice z socjologii religii, Warszawa: KiW.

Kozyr-Kowalski, Stanisław, Przestalski, Andrzej, Włodarek, Jan (red.), 1997, Krytyka rozumu socjologicznego. Praca zbiorowa wydana z okazji 100-lecia urodzin Tadeusza Szczurkiewicza, Poznań: Zysk i S-ka.

Kozyr-Kowalski, Stanisław, 1997, Ideologia i prawda, [w:] Ryszard Cichocki (red.), Teorie społeczne a możliwości praktyczne. Materiały z konferencji naukowej Instytutu Socjologii UAM. Czerniejewo 11-12 kwietnia 1996 roku. Poznań: Wydawnictwo "Media G-T", s.125-149.

Kozyr-Kowalski, Stanisław, 1999, Socjologia, społeczeństwo obywatelskie i państwo, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, ss. 375.

Krawczyk, Zbigniew, Morawski, Witold (red.), 1991, Socjologia. Problemy podstawowe, Warszawa: PWN.

Merton, Robert, K., 1982, Teoria socjologiczna i struktura społeczna, przeł. E. Morawska,

J. Wertenstein-Żuławski, wstęp i redakcja naukowa Jerzy J. Wiatr, Warszawa: PWN.

Ossowska, Maria, 1969, Socjologia moralności. Zarys zagadnień, Warszawa: PWN.

Ossowski, Stanisław, 1957, Marksizm i twórczość naukowa w społeczeństwie socjalistycznym, Biblioteczka "Po prostu", Warszawa: KiW.

Ossowski, Stanisław, 1967, O nauce, „Dzieła” t. IV, Warszawa: PWN.

Ossowski, Stanisław, 1968, Stare pojęcia i nowe problemy, [w:] Dzieła. Z zagadnień struktury społecznej, t. 5, Warszawa: PWN.

Ossowski, Stanisław, 1968a, Struktura klasowa w społecznej świadomości [w:] Dzieła. Z zagadnień struktury społecznej, t. 5, Warszawa: PWN.

Platon, 1958, Państwo, t. tł. W. Witwicki, Warszawa: PWN.

Scheler, Max, 1990, Problemy socjologii wiedzy, tł. S. Czerniak, E. Nowakowska- Sołtan, M. Skwieciński, A. Węgrzecki, Z. Zwoliński, Warszawa: PWN.

Schumpeter, Joseph, A., 1950, Capitalism, Socialism and Democracy, New York: Harper & Row Publishers.

Schumpeter, Joseph, A., 1995, Kapitalizm, socjalizm, demokracja, tł. M. Rusiński, wstęp

S. Mikosik, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Simmel, Georg, 1975, Socjologia, tł. M. Łukasiewicz, Warszawa: PWN.

Simmel, Georg, 1997, Filozofia pieniądza, tł. A. Przyłębski, Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora.

Smith, Adam, 1954, Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów, Warszawa: PWN.

Stein, L., 1874, Socyologia czyli nauka o społeczeństwie, tł. D. F. dr. fil., Warszawa: Nakład S. Czarnowskiego, M. Godlewskiego i Sp.

Stirner, Max, 1995, Jedyny i jego własność, tł. J. i A. Gajlewiczowie, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Szacka, Barbara, Szacki Jakub (red.), Człowiek, zwierzę społeczne, Warszawa: Czytelnik.

Szacki, Jerzy, (red.), 1978, Czy kryzys socjologii? Warszawa: Czytelnik.

Szacki, Jerzy, 1981, Historia myśli socjologicznej, Warszawa: PWN.

Szacki Jerzy, (red.), 1995, Sto lat socjologii polskiej. Od Supińskiego do Szczepańskiego, Warszawa: WN PWN.

Szacki, Jerzy, (red.), 1997, Ani książę, ani kupiec: Obywatel. Idea społeczeństwa obywatelskiego w myśli współczesnej, Kraków, Warszawa: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Fundacja im. Stefana Batorego.

Szczepański, Jan, 1961, Socjologia. Rozwój problematyki i metod, Warszawa: PWN.

Szczepański, Jan, 1970, Elementarne pojęcia socjologii, Warszawa: PWN.

Szczurkiewicz, Tadeusz, 1969, 1970, Studia socjologiczne, Warszawa: PWN.

Thomas, William, I., Znaniecki, Florian, 1976, Chłop polski w Europie i Ameryce. Organizacja grupy pierwotnej, t. 1, tł. Maryla Metelska, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.

Tocqueville de, Alexis, 1970, Dawny ustrój i rewolucja, tł. A. Wolska, Warszawa: Czytelnik.

Tocqueville de, Alexis, 1987, Wspomnienia, tł. A. W. Labuda, Wrocław ... Łódź: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich - Wydawnictwo.

Tocqueville de, Alexis, 1996, O demokracji w Ameryce, t. 1-2, tł. B. Janicka, M. Król, Kraków, Warszawa: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Fundacja im. Stefana Batorego.

Topolski, Jerzy, 1997, O nowych koncepcjach prawdy i obiektywności w kontekście historii, [w:] K. Doktór, W. Kwaśniewicz, A. Kwilecki (red.), Socjologia: teoria i działanie. Księga pamiątkowa ku czci Władysława Markiewicza, Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.

Turner, Jonathan, 1985, Struktura teorii socjologicznej, Warszawa: PWN.

Turner, Jonathan, Turner, Stephen, 1993, Socjologia amerykańska w poszukiwaniu tożsamości, Warszawa: IFiS PWN.

Turner, Jonathan, 1998, Socjologia. Koncepcje i ich zastosowanie, Poznań: Zysk i S-ka.

Turowski, Jan, 1994, Socjologia. Wielkie struktury społeczne, Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.

Weber, Max, 1975, Klasy, stany, partie - podział władzy w obrębie wspólnoty, [w:] W. Derczyński, A. Jasińska-Kania, J. Szacki, Elementy teorii socjologicznych. Materiały do dziejów współczesnej socjologii zachodniej, Warszawa: PWN.

Weber, Max, 1985, „Obiektywność” poznania w naukach społecznych (w:) A. Chmielecki, St. Czerniak, J. Niżnik, St. Rainko (wyb.), Problemy socjologii wiedzy, Warszawa: PWN.

Weber, Max, 1985, Sens „uwolnienia od wartościowań” w socjologii i ekonomii, (w:)

A. Chmielecki, St. Czerniak, J. Niżnik, St. Rainko (wyb.), Problemy socjologii wiedzy, Warszawa: PWN.

Weber, Max, 1994, Etyka protestancka a duch kapitalizmu, tł. Jan Miziński, Lublin: Wydawnictwo Test.

Weber, Max, 1995, Szkice z socjologii religii, Przeł. Jerzy Prokopiuk i Henryk Wandowski. Wstęp, posłowie i opracowanie naukowe Stanisław Kozyr-Kowalski, Warszawa: Książka i Wiedza, s. 293-301.

Weber, Max, 1998, Polityka jako zawód i powołanie, tł. A. Kopacki, P. Dybel, przedmowa, wstęp i opracowanie Zdzisław Krasnodębski, Kraków, Warszawa: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Fundacja im. Stefana Batorego.

Znaniecki, Florian, 1988, Wstęp do socjologii, Warszawa: PWN.

Znaniecki, Florian, 1990, Współczesne narody, tł. Z. Dulczewski, Warszawa: PWN.

9. Literatura wzbogacająca samodzielne myślenie o problemach socjologii ogólnej - dla wykładowców, prowadzących konwersatoria oraz studentów:

Adonis, Andrew, Pollard, Stephen, 1997, A Class Act: The Myth of Britain's Classless Society, London: Hamish Hamilton.

Arendt, Hannah, 1991, O rewolucji, tł. M. Godyń, Kraków: Wydawnictwo X, Dom Wydawniczy Totus.

Arendt, Hannah, 1993, Korzenie totalitaryzmu, t. 1 i 2, Warszawa: Niezależna Oficyna Wydawnicza.

Arendt, Hannah, 1994, Między czasem minionym a przyszłym. Osiem ćwiczeń z myśli politycznej, tł. M. Godyń, W. Madej, wstęp P. Śpiewak, Warszawa: Aletheia.

Aron, Raymond, 1976, Les étapes de la pensée sociologique, Paris: Gallimard.

Barnes, Barry, Bloor, David, 1993, Mocny program socjologii wiedzy, Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.

Bauman, Zygmunt, 1962, Zarys socjologii, Warszawa: PWN.

Becker, Gary, S., 1975, Human Capital: A Theoretical and Empirical Analysis, with Special Reference to Education, New York, London: Columbia University Press.

Becker, Gary, 1994, Human Capital, Chicago: The University of Chicago Press.

Bell, Daniel, 1994, Kulturowe sprzeczności kapitalizmu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Berger, Peter L., Luckmann, Thomas, 1973, The Social Construction of Reality: A Treatise in the Sociology of Knowledge, Harmondsworth: Penguin Books.

Berger, Peter L., Luckmann, Thomas, 1983, Społeczne tworzenie rzeczywistości. Warszawa: PIW.

Berger, Peter. L, 1997, Zaproszenie do socjologii, Warszawa: PWN.

Berle, Adolf A. & Means, Gardiner C., 1932, The Modern Corporation and Private Property, New York: Macmillan.

Blaug, Mark, 1994, Teoria ekonomii. Ujęcie retrospektywne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Bettelheim, Charles, 1972, Ökonomische Kalkül und Eigentumsformen. Zur Theorie der Übergangsgesellschaft, Berlin: Wagenbach, Rotbuch 12.

Bourdieu, Pierre, 1974, The School as a Conservative Force: Scholastic and Cultural Inequalities, [w:] J. Eggleston, Contemporary Research in the Sociology of Education, London: Methuen pp. 32-47.

Bourdieu, Pierre, 1977, Outline of a Theory of Practise, Cambridge: Cambridge University Press.

Bourdieu, Pierre, 1982, La Distinction. Critique social du jugement, Paris: Minuit.

Bourdieu, Pierre, 1986, The Forms of Capitals, [w:] J. G. Richardson (ed.), Handbook of Theory and Research for the Sociology of Education, New York - Westport (Connecticut), London: Greenwoodpress.

Bourdieu, Pierre, 1989, What Makes a Social Class? On the Theoretical and Practical Existence of Groups, „Berkeley Journal of Sociology, No. 32, pp. 1-18.

Bourdieu, Pierre, 1998, La domination masculine, Paris: Seuil.

Bourdieu, Pierre, Passeron, Jean-Claude, 1970, La Reproduction. Éléments pour une théorie du systčme d'enseignement, Paris: Les Éditions de Minuit.

Bourdieu, Pierre, Passeron, Jean-Claude, 1990, Reprodukcja. Elementy teorii systemu nauczania, Warszawa: PWN.

Bukharin, Nicolai, I., 1971, Economics of the Transformation Period with Lenin's Critical Remarks, New York: Bergman Publishers.

Bukharin, Nicolai, I., 1978, Historical Materialism: A System of Sociology, Ann Arbor: The University of Michigan Press.

Chałasiński, Józef, 1931, Drogi awansu społecznego robotnika. Studium oparte na autobiografiach robotników, Poznań: Księgarnia Św. Wojciecha.

Clausen, Lars, 1988, Produktive Arbeit, Destruktive Arbeit. Soziologische Grundlagen, Berlin, New York: Walter de Gruyter.

Coleman, James, 1988, Social Capital in the Creation of Human Capital, „American Journal of Sociology”, No. 94 (Supplement), pp. 95-120.

Coleman, James, 1990, Foundations of Social Theory, Cambridge, MA: The Belknap Press of Harvard University Press.

Comte, Auguste, 1908, Cours de Philosophie Positive. La partie dogmatique de la philosophie sociale, t. 4, Paris: Schleicher Frčres, Éditeur.

Comte, Auguste, 1908a, Cours de philosophie positive. La parie historique de la philosophie sociale, t. 5, Paris: Schleicher Frčres, Éditeur.

Comte, Auguste, 1973, Rozprawa o duchu filozofii pozytywnej. Rozprawa o całokształcie pozytywizmu, tł. J. K., B. Skarga, W. Wojciechowska, Warszawa: PWN.

Coser, Lewis, A.., 1977, Masters of Sociological Thought: Ideas in Historical and Social Context, New York... Atlanta: Harcourt Brace Jovanovich, Inc.

Czarnowski, Stefan, 1956, Dzieła, t. 1, Warszawa: PWN.

Dahrendorf, Ralf, 1969, Class and Class Conflict in Industrial Society, London: Routledge & Kegan Paul.

Dahrendorf, Ralf, 1993, Nowoczesny konflikt społeczny, Warszawa: Czytelnik.

De Soto, Hernando, 1991, Inny szlak. Niewidzialna rewolucja w Trzecim Świecie, War-

szawa: Polskie Towarzystwo Współpracy z Klubem Rzymskim.

Derczyński Włodzimierz., Jasińska-Kania Aleksandera, Szacki Jerzy (red.), 1975, Elementy teorii socjologicznej, Warszawa: PWN.

K. Doktór, W. Kwaśniewicz, A. Kwilecki (red.), 1997, Socjologia: Teoria i Działanie. Księga pamiątkowa ku czci Władysława Markiewicza, Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.

Domański, Ryszard, 1997, Kapitał ludzki, (w:) Nowa Encyklopedia Powszechna, t. 3, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Drucker, Peter, 1999, Społeczeństwo pokapitalistyczne, Warszawa: PWN.

Durkheim, Émile, 1962, Socialism, New York, London: Collier - Macmillan.

Durkheim, Émile, 1968, Zasady metody socjologicznej, tł. J. Szacki, Warszawa: PWN.

Durkheim, Émile, 1990, Elementarne formy życia religijnego. System totemiczny w Australii, tł. A. Zadrożyńska, Warszawa:PWN.

Durkheim Émile, Mauss, Marcel, 1973, O niektórych pierwotnych formach klasyfikacji, [w:] M. Mauss, Socjologia i antropologia, tł. M. Król, K. Pomian, J. Szacki, Warszawa:: PWN.

Fichte, Johann Gotlieb, 1996, Zamknięte państwo handlowe i inne pisma, tł. Paweł Dybel, Robert Marszałek, Justyna Nowotniak, Robert Reszke, Warszawa: Fundacja Aletheia.

Giddens, Anthony, 1994, Sociology, Second Edition Fully Revised & Updated, Cambridge: Polity Press.

Giddens, Anthony, 1998, Socjologia. Zwięzłe, lecz krytyczne wprowadzenie, tł. J. Gilewicz, Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.

Giżycki (red.), 1988, Postmodernizm. Kultura wyczerpania, Warszawa: PIW.

Goffman E. 1981, Człowiek w teatrze życia społecznego, Warszawa: PIW.

Goodman, N., 1997, Wstęp do socjologii, Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.

Gouldner, Alvin, 1979, The Future of Intellectuals and the Rise of the New Class, London and Basingstoke: Macmillan Press.

Habermas, Jürgen, Teoria i praktyka, Warszawa: PIW.

Hamilton, Malcolm, Hirszowicz, Maria, 1995, Klasy i nierówności społeczne w perspektywie porównawczej, tł. J. Kolbowski, Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN.

Hegel, Georg, Wilhelm, Friedrich, 1958, Wykłady z filozofii dziejów, t. 1, 2, tł. J. Grabowski, A. Landman, Warszawa: PWN.

Hegel, Georg, Wilhelm, Friedrich, 1966, Enzyklopädie der philosophischen Wissenschaften im Grundrisse (1830 ), Berlin: Akademie Verlag.

Hegel, Georg, Wilhelm, Friedrich, 1969, Zasady filozofii prawa, tł. A. Landman, Warszawa: PWN.

Hegel, Georg, Wilhelm, Friedrich, 1981, Grundlinien der Philosophie des Rechts oder Naturrecht und Staatswissenschaft im Grundrisse, Berlin: Akademie Verlag.

Hegel, Georg, Wilhelm, Friedrich, 1982, Vorlesungen über die Geschichte der Philosophie, Zweiter Band, Leipzig: Verlag Philipp Reclam jun.

Hegel, Georg, Wilhelm, Friedrich, 1994, Wykłady z historii filozofii, t. 1, tł. Ś. F. Nowicki, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Hegel, Georg, Wilhelm, Friedrich, 1996, Wykłady z historii filozofii, t. II, tł. Ś. F. Nowicki, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Kalberg, Stephen, 1992, Max Weber's Comparitive Sociology, London: Routledge.

Kłoskowska, Antonina, 1990, Teoria socjologiczna Pierre'a Bourdieu. [w:] P. Bourdieu, J. C. Passeron, Reprodukcja. Elementy teorii nauczania, Warszawa: PWN.

Kłoskowska, Antonina, 1998, Bourdieu Pierre, [w:] Encyklopedia socjologii, t. 1, Warszawa: Oficyna Naukowa.

Kołakowski, Leszek, 1988, Główne nurty marksizmu. Powstanie - rozwój - rozkład, Londyn: Aneks.

Konrad, George and Szelenyi, Ivan, 1979, The Intellectuals on the Road to Class Power: A Sociological Study of the Role of the Intelligentsia in Socialism, Brighton: Harvester Press.

Kozyr-Kowalski, Stanisław, 1967, Max Weber a Karol Marks. Socjologia Maxa Webera jako „pozytywna krytyka materializmu historycznego”, Warszawa: KiW.

Kozyr-Kowalski, Stanisław, 1975, "Gesellschaft ohne Wirtschaft": formy recepcji Maxa Webera w socjologii amerykańskiej, [w:] R. Bendix, Max Weber. Portret uczonego, Warszawa: PWN.

Kozyr-Kowalski, Stanisław, 1979, Klasy i stany. Max Weber a wspołczesne teorie stratyfikacji społecznej, Warszawa: PWN.

Kozyr-Kowalski, Stanisław, 1979a, Gospodarka a państwo i świadomość społeczna, "Studia Socjologiczne", nr. 3.

Kozyr-Kowalski, Stanisław, 1982, O ideologii, Poznań: KAW.

Kozyr-Kowalski, Stanisław, 1982, Ownership and Classes in Max Weber's Sociology, "The Polish Sociological Bulletin", No. 1-4, 1982, pp. 5-25,

Kozyr-Kowalski, Stanisław, 1983, Max Weber's Theories of Social Estates, „The Polish Sociological Bulletin”, No. 1-4.

Kozyr-Kowalski, Stanisław, 1987, O "istotnym", "drugorzędnym” i o ideologii, „Studia Socjologiczne”, nr. 1.

Kozyr-Kowalski, Stanisław, 1987a, Max Webers Paradigma einer Kritik des historischen Materialismus, [w:] S. Böckler, J. Weiß (Hrsg.), Marx oder Weber. Zur Aktualisierung einer Kontroverse, Opladen: Westdeutscher Verlag.

Kozyr-Kowalski, Stanisław, 1987b, Weber and Hegel , „Dialectics and Humanism”, No. 2.

Kozyr-Kowalski, Stanisław, 1987c, Paradygmat ideologicznego pojmowania społeczeństwa, "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny", z. 1.

Kozyr-Kowalski, Stanisław, 1988, Struktura gospodarcza i formacja społeczeństwa, Warszawa: KiW.

Kozyr-Kowalski, Stanisław, 1990, Klasy i stosunki klasowe we współczesnej Polsce. W świetle badań empirycznych , "Nowe Drogi", nr. 1.

Kozyr-Kowalski, Stanislaw, 1992, Universalism, Social Differentiation and the Critique of Ideological Reason, [in] Stanisław Kozyr-Kowalski and Andrzej Przestalski (eds), On Social Differentiation: A Contribution to the Critique of Marxist Ideology, Part I. Critique and Defence of Class Analysis, International Library of Universalism, Poznań: Adam Mickiewicz University Press, pp. IX-XLV.

Kozyr-Kowalski, Stanisław, 1994, Lud i nowe elity w wyborach do parlamentu, [w:] K. Zamiara (red.), Społeczna transformacja w refleksji humanistycznej, Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora.

Kozyr-Kowalski, Stanisław, 1995, Weberowska socjologia religii a teoria społeczeństwa jako całości, [w:] M. Weber, Szkice z socjologii religii, Warszawa: KiW.

Kozyr-Kowalski, Stanisław, 1995a, Klasy, stany, quasi-klasy i podklasy społeczeństwa polskiego [w:] A. Sułek, J. Styk, I. Machaj (red.), Ludzie i instytucje. Pamiętnik IX Ogólnopolskiego Zjazdu Socjologicznego. Lublin, 27-30 VI 1994, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Kozyr-Kowalski, Stanisław, Przestalski, Andrzej, Tittenbrun, Jacek, 1993, Ownership and Society, Poznań: Nakom.

Kozyr-Kowalski, Stanisław, 1997, Klasycy socjologii i nowe czasy, [w:] K. Doktór, W. Kwaśniewicz, A. Kwilecki (red.), Socjologia: Teoria i działanie. Księga pamiątkowa ku czci Władysława Markiewicza, Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.

Kozyr-Kowalski, Stanisław, 1997, Oblicza rozumu socjologicznego, [w:] Stanisław Kozyr-Kowalski, Andrzej Przestalski, Jan Włodarek, Krytyka rozumu socjologicznego. Praca zbiorowa z okazji 100-lecia urodzin Tadeusza Szczurkiewicza, Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, s. 13-56.

Kozyr-Kowalski, Stanisław, 1997, Zasady socjologicznej analizy własności, [w:] Stanisław Kozyr-Kowalski, Andrzej Przestalski, Jan Włodarek, 1997, Krytyka rozumu socjologicznego. Praca zbiorowa z okazji 100-lecia urodzin Tadeusza Szczurkiewicza, Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, s. 382-407

Kozyr-Kowalski, Stanisław, 1997, Ideology and Truth, "Dialogue and Universalism", Vol. VII, No. 5-6, 1997, p. 141-165.

Kozyr-Kowalski, Stanisław, 1997, Urzędnicy państwa jako stan społeczny, [w:] Roman Kozłowski (red.), Hegel a współczesność, Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, s. 100-131.

Kozyr-Kowalski, Stanisław, 1997, Hegel nauki a Hegel ideologii, "Przegląd Religioznawczy", 1997, nr 3 (185), s. 35-61.

Kozyr-Kowalski, Stanisław, 1998, Mikroklasy i makroklasy społeczeństwa, [w:] Jan Włodarek (red.), Między przeszłością a przyszłością. Szkice o socjologii i społeczeństwie polskim w dobie przemian ustrojowych, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, s. 115-137.

Kozyr-Kowalski, Stanisław, 1998, Microclass and Macroclass of Society, „Dialogue and Universalism”, Vol. VIII, No. 7-8 / 1998, pp. 195-217.

Kozyr-Kowalski, Stanisław, 1999, Neoklasycyzm socjologiczny, wstęp do Kamil Kaczmarek, Prasocjologia Świętego Tomasza z Akwinu, Poznań: Wydział Teologiczny UAM, s. 7-25.

Krawczyk, Zbigniew, Morawski, Witold (red.), 1991, Socjologia. Problemy podstawowe, Warszawa: PWN.

Kroeber, Alfred Louis, 1973, Istota kultury, tł. P. Sztompka,Warszawa: PWN.

Kurczewska, Joanna, (red.) 1999, Zmiana społeczna. Teorie i doświadczenia polskie, Warszawa: Wyd. IFiS PAN.

Kurczewski, Jacek, 1977, Stosunki własnościowe w społeczeństwach przedpaństwowych, [w:] S. Kozyr-Kowalski (red.), Własność: gospodarka a prawo. Warszawa: PWN.

Kurczewski, Jacek, 1995, Stare i nowe klasy średnie w Polsce, [w:] Sułek, Antoni, Styk, Józef, Machaj, Irena (red.), Ludzie i instytucje. Stawanie się ładu społecznego. Pamiętnik IX Ogólnopolskiego Zjazdu Socjologicznego. Lublin, 27-30 VI 1994 Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Krasnodębski, Zdzisław (red.), Fenomenologia i socjologia, Warszawa: PWN.

Lange, Oskar, 1959, Ekonomia polityczna. Zagadnienia ogólne, t. 1, Warszawa: PWN.

Lipset, Seymour Martin, 1968, Introduction to R. Michels, Political Parties: A Sociological Study of the Oligarchical Tendencies of Modern Democracy, New York, London: The Free Press, Collier - Macmilllan Limited.

Lipset, Seymour Martin,1968a, Social Stratification: Social Class, [in:] International Encyclopedia of the Social Sciences, Vol. 15, New York: Crowell Collier and Macmillan.

Luhman, Niklas, 1994, Teoria polityczna państwa bezpieczeństwa socjalnego, Warszawa: PWN.

Luhman, Niklas, 1998, Funkcja religii, tł. D. Motak, Kraków: Nomos.

Lukács, Georg, 1948, Der junge Hegel. Über die Beziehungen von Dialektik und

Ökonomie , Zürich / Wien: Europa Verlag.

Lukács, György, 1980, Młody Hegel. O powiązaniach dialektyki z ekonomią, tł. M. J. Siemek, Warszawa: PWN.

Lukács, György, 1982, Wprowadzenie do ontologii bytu społecznego. Współczesny stan problemu, cz. I, tł. K. Ślęczka, Warszawa: PWN.

Mead, G. H., 1975, Umysł, osobowość, społeczeństwo, 1975, Warszawa: PWN.

Merleau-Ponty, Maurice, 1976, Proza świata. Eseje o mowie, Warszawa: Czytelnik.

Merton, Robert, K., 1973, Paradigm for the Sociology of Knowledge. The Sociology of Science, Theoretical and Empirical Investigation, Chicago: Chicago University Press.

Merton, Robert, K., 1982, Teoria socjologiczna i struktura społeczna, przeł. E. Morawska,

J. Wertenstein-Żuławski, wstęp i redakcja naukowa Jerzy J. Wiatr, Warszawa: PWN.

Miliband, Ralph, 1989, Divided Societies: Class Struggle in Contemporary Capitalism, Oxford: Clarendon Press.

Mills, C. Wright, 1961, Elita władzy, Warszawa: KiW.

Mills, C. Wright, 1966, Białe kołnierzyki, Warszawa: KiW.

Mills, C. Wright, 1974, Power, Politics and People: The Collected Essays, London, Oxford, New York: Oxford University Press.

Mirek, Franciszek, ks., 1948, Zarys socjologii, Lublin: Towarzystwo Naukowe K.U.L.

Misztal, Bronisław, 1999, Teoria socjologiczna jako praktyka społeczna, Kraków: Wyd. UJ.

Mokrzycki, Edmund, (wyb.) 1984, Kryzys i schizma. Antyscjentystyczne tendencje w socjologii współczesnej, Warszawa: PIW.

Morawski, Witold, (red.), 1994, Zmierzch socjalizmu państwowego. Szkice z socjologii ekonomicznej, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Nycz, Ryszard, (wyb.) 1997, Postmodernizm. Antologia przekładów, Kraków: Wyd. Baran i Suszczyński.

Ossowska, Maria, 1956, Moralność mieszczańska, Warszawa: Ossolineum.

Ossowska, Maria, 1963, Podstawy nauki o moralności, Warszawa: PWN.

Ossowska, Maria, 1969, Socjologia moralności. Zarys zagadnień, Warszawa: PWN.

Ossowski, Stanisław, 1957, Marksizm i twórczość naukowa w społeczeństwie socjalistycznym , Biblioteczka "Po prostu", Warszawa: KiW.

Ossowski, Stanisław, 1957, Struktura klasowa w społecznej świadomości, Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Ossowski, Stanisław, 1967, O nauce, „Dzieła” t. IV, Warszawa: PWN.

Ossowski, Stanisław, 1968, Stare pojęcia i nowe problemy, [w:] Dzieła. Z zagadnień struktury społecznej, t. 5, Warszawa: PWN.

Ossowski, Stanisław, 1968a, Struktura klasowa w społecznej świadomości [w:] Dzieła. Z zagadnień struktury społecznej, t. 5, Warszawa: PWN.

Pareto, Vilfredo, 1919, Traité de sociologie générale, vol. 1, 2, Lausanne, Paris: Librairie Payot.

Pareto, Vilfredo, 1994, Uczucia i działania. Fragmenty socjologiczne. Wybór, wstęp i redakcja naukowa Andrzej Kojder. Warszawa: PWN

Park, R. E. Burgess, E. W., 1926, Wprowadzenie do socjologii, Poznań: Fiszer i Majewski.

Parsons, Talcott, Smelser, Neill, J., 1957, Economy and Society: A Study in the Integration of Economic and Social Theory, London: Routledge & Kegan Paul.

Pascal, Błażej, 1963, Prowincjałki, Warszawa: Czytelnik.

Platon, 1958, Państwo, t. 1, tł. W. Witwicki, Warszawa: PWN.

Popper, Karl, Raimond, 1969, The Open Society and its Enemies. London: Routledge and Kegan Paul.

Popper, Karl, Raimond, 1993, Otwarte społeczeństwo i jego wrogowie, Warszawa: PWN. Rybicki, Paweł, 1979, Struktura społecznego świata. Studia z teorii społecznej, Warszawa: PWN.

Roemer, John, 1982, A General Theory of Exploitation and Class, Cambridge Mass.: Harvard University Press.

Sartori, Giovanni, 1994, Teoria demokracji, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Scheler, Max, 1990, Problemy socjologii wiedzy, tł. S. Czerniak, E. Nowakowska- Sołtan, M. Skwieciński, A. Węgrzecki, Z. Zwoliński, Warszawa: PWN.

Schumpeter, Joseph, A., 1950, Capitalism, Socialism and Democracy, New York: Harper & Row Publishers.

Schumpeter, Joseph, A., 1995, Kapitalizm, socjalizm, demokracja, tł. M. Rusiński, wstęp

S. Mikosik, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Simmel, Georg, 1922, Soziologie. Untersuchungen über die Formen der Vergeselschaftung, München und Leipzig: Verlag von Duncker & Humblot.

Simmel, Georg, 1975, Socjologia, tł. M. Łukasiewicz, Warszawa: PWN.

Simmel, Georg, 1907, Philosophie des Geldes, Leipzig: Verlag von Duncker & Humblot.

Simmel, Georg, 1997, Filozofia pieniądza, tł. A. Przyłębski, Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora.

Smith, Adam, 1954, Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów, Warszawa: PWN.

Smelser, Neil, J., Swedberg, Richard, (Editors), 1994, The Handbook of Economic Sociology, Princeton, New York: Princeton University Press, Russell Sage Foundation

Sozański, Tadeusz, Szmatka Jacek, Kempny Marian (red.), 1993, Struktura, wymiana, władza. Studia z socjologii teoretycznej, Warszawa:IfiS PAN.

Soros, George, 1999, Kryzys światowego kapitalizmu, Kraków: Muza.

Spencer, Herbert, 1896, The Study of Sociology, New York: D. Appleton and Company.

Spencer, Herbert, 1940, The Man versus the State, London: Watts & Co.

Spencer, Herbert, 1969, Principles of Sociology, London: Macmillan.

Stein, L., 1874, Socyologia czyli nauka o społeczeństwie, tł. D. F. dr. fil., Warszawa: Nakład S. Czarnowskiego, M. Godlewskiego i Sp.

Stirner, Max, 1995, Jedyny i jego własność, tł. J. i A. Gajlewiczowie, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Szacka, Barbara, Szacki Jakub (red.), Człowiek, zwierzę społeczne, Warszawa: Czytelnik.

Szacki, Jerzy, (red.), 1978, Czy kryzys socjologii? Warszawa: Czytelnik.

Szacki, Jerzy, 1981, Historia myśli socjologicznej, Warszawa: PWN.

Szacki Jerzy, (red.), 1995, Sto lat socjologii polskiej. Od Supińskiego do Szczepańskiego, Warszawa: WN PWN.

Szacki Jerzy, 1997a, Wstęp: Powrót idei społeczeństwa obywatelskiego, [w:] J. Szacki (red.), Ani książę, ani kupiec: Obywatel. Idea społeczeństwa obywatelskiego w myśli współczesnej, wyd. cyt.

Szczepański, Jan, 1961, Socjologia. Rozwój problematyki i metod, Warszawa: PWN.

Szczepański, Jan, 1970, Elementarne pojęcia socjologii, Warszawa: PWN.

Szczupaczyński, Jerzy (wyb.), 1995, Władza i społeczeństwo. Antologia tekstów z zakresu socjologii polityki, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”.

Thom, René, 1991, Parabole i katastrofy. Rozmowy o matematyce, nauce i filozofii, Warszawa: PIW.

Thomas, William, I., Znaniecki, Florian, 1927, The Polish Peasant in Europe and America: Primary Group Organization, Vol. 1, New York: Alfred A. Kropf.

Thomas, William, I., Znaniecki, Florian, 1976, Chłop polski w Europie i Ameryce. Organizacja grupy pierwotnej, t. 1, tł. Maryla Metelska, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.

Tocqueville de, Alexis, 1840, De la démocratie en Amérique, Deuxičme Partie, t. 1-3, Bruxelles: Société Belge de Librairie, Hauman et C^e.

Tocqueville de, Alexis, 1963, De la démocratie en Amerique, Paris: Union Générale d'Éditions.

Tocqueville de, Alexis, 1970, Dawny ustrój i rewolucja, tł. A. Wolska, Warszawa: Czytelnik.

Tocqueville de, Alexis, 1976, O demokracji w Ameryce, tł. M. Król, Wstęp J. Baszkiewicz, Warszawa: PIW.

Tocqueville de, Alexis, 1987, Wspomnienia, tł. A. W. Labuda, Wrocław ... Łódź: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich - Wydawnictwo.

Tocqueville de, Alexis, 1996, O demokracji w Ameryce, t. 1-2, tł. B. Janicka, M. Król, Kraków, Warszawa: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Fundacja im. Stefana Batorego.

Turner, Jonathan, 1985, Struktura teorii socjologicznej, Warszawa: PWN.

Turner, Jonathan, Turner, Stephen, 1993, Socjologia amerykańska w poszukiwaniu tożsamości, Warszawa: IFiS PWN.

Turner, Jonathan, 1998, Socjologia. Koncepcje I ich zastosowanie, Poznań: Zysk i S-ka.

Turowski, Jan, 1994, Socjologia. Wielkie struktury społeczne, Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.

Walicki, Andrzej, 1993, Zniewolony umysł po latach, Warszawa: Czytelnik.

Walicki, Andrzej, 1993 a, Zrozumieć przeszłość, "Nowe Książki", nr. 10.

Walicki, Andrzej, 1996, Marksizm i skok do królestwa wolności. Dzieje komunistycznej utopii, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Warner, W. Lloyd, 1957, American Life: Dream and Reality, Chicago: The University of Chicago Press.

Warner, W. Lloyd, Low, J. O., Lunt, Paul S. and Srole, Leo, 1966, Yankee City, One volume, abridged edition. Selected and edited by W. Lloyd Warner, New Haven and London: Yale University Press.

Weber, Max, 1956, Wirtschaft und Gesellschaft. Grundriss der Verstehenden Soziologie, Tübingen: J. C. B. Mohr (Paul Siebeck).

Weber, Max, 1958, Gesammelte Politische Schriften, Tübingen: J. C. B. Mohr (Paul Siebeck).

Weber, Max, 1968, Gesammelte Aufsätze zur Wissenschaftslehre, Tübingen: J.C. B. Mohr (Paul Siebeck).

Weber, Max, 1982, Die protestantische Ethik II. Kritiken und Antikritiken, Gütersloh: Gütersloher Verlagshaus Mohn.

Weber, Max, 1984, Die Lage der Landarbeiter im Ostelbischen Deutschland. 1892, [w:] Max Weber, Gesamtausgabe, Abteilung I, Band 3, Tübingen: J. C. B. Mohr (Paul Siebeck).

Weber, Max, 1976, The Agrarian Sociology of Ancient Civilizations, London: NLB.

Weber, Max, 1994, Etyka protestancka a duch kapitalizmu, tł. Jan Miziński, Lublin: Wydawnictwo Test.

Wesołowski, Włodzimierz, 1995, Procesy klasotwórcze w teoretycznej perspektywie, [w:] A. Sułek, J. Styk, I. Machaj (red.) Ludzie i instytucje, wyd. cyt. s. 331-335.

Wiatr, Jerzy, J., 1964, Społeczeństwo. Wstęp do socjologii systematycznej, Warszawa: PWN.

Wright, Erik, Olin, 1978, Class, Crisis and the State, London: New Left Books.

Wright, Erik, Olin, 1985, Classes, London: Verso/NLB.

Znaniecki, Florian, 1973, Socjologia wychowania. Warszawa: PWN.

Znaniecki, Florian, 1974, Ludzie teraźniejsi a cywilizacja przyszłości, Warszawa: PWN.

Znaniecki, Florian, 1984, Społeczne role uczonych, Warszawa: PWN

s2sdefault

Stanisław Kozyr-Kowalski

Nawigacja i wyszukiwanie

Nawigacja

Szukaj

Paradygmatyczny program zajęć z przedmiotu socjologia ogólna - 2000

Epistemologia społeczeństwa